ZAMEK W NOWYM JASIŃCU gm. Koronowo, pow. Bydgoszcz
zabytki architektury - zamki, warownie, twierdze
Dwuczłonowy zamek odbiegał od typowych założeń zakonnych. Składał się z przedzamcza z wieżą bramną oraz zamku właściwego, zbudowanego częściowo z kamienia i w górnych partiach z cegły, a wszystko to na sztucznie podwyższonym wzniesieniu. Prawdopodobnie dwukondygnacyjny budynek zamkowy miał wymiary 12,8x22,6 m i obwiedziony był murem. Z racji na jego przygraniczny, obronny charakter otoczony był także fosą zasilaną wodą z jeziora. Po zniszczeniach wojennych z lat 1410-1433 zamek został przez Krzyżaków gruntownie przebudowany. Wzniesiono wówczas m. in. sklepienia kolebkowe w piwnicach, mury magistralne podwyższono o jedną kondygnację i otoczono międzymurzem.
W 1466 roku, po przyłączeniu Pomorza Gdańskiego do Królestwa Polskiego, zamek stał się własnością Jana Kościeleckiego. Za jego rządów doszło do odbudowy, która nadała mu kształt czterokondygnacyjnej wieży. W przyziemiu znajdowały się pomieszczenia gospodarcze, a na pierwszym piętrze pomieszczenia reprezentacyjne. Drugie piętro przeznaczono na izby mieszkalne. Obronny charakter miała już tylko najwyższa kondygnacja zaopatrzona w 22 strzelnice.
Dalszych przekształceń, tym razem już w duchu renesansowym, dokonano w latach 1540-1565, za starosty jasinieckiego Adama Walewskiego.
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku, zamek przeznaczony został na zbór ewangelicki dla pruskich kolonistów, sprowadzanych do Serocka i Jasińca. Nowa funkcja wymagała wyburzenia większości ścian, stropów oraz wykucia większych okien. Wyburzona została też wówczas górna kondygnacja, a obiekt otrzymał nowy, naczółkowy dach. W takim stanie funkcjonował on do 1846 toku, kiedy to gmina ewangelicka otrzymała nowy zbór w Serocku. Od tego czasu zamek został opuszczony i stopniowo popadał w ruinę.
Ok kilku lat właścicielem zamku jest architekt Artur Miernik, którego staraniem rozpoczęto pierwsze od połowy XIX wieku prace zabezpieczające i remontowe. Docelowo zamek zostanie odbudowany jako obiekt hotelowo-mieszkalny. Na przedzamczu ma znajdować się stadnina koni.
Od 2006 roku na zamku w Nowym Jasińcu trwają badania archeologiczno-architektoniczne. W toku dotychczasowych prac eksplorowano 16 wykopów: 9 wewnątrz murów magistralnych, 5 na koronie międzymurza oraz 2 na przedzamczu. Dostarczyły one zupełnie nowych informacji na temat początków warowni i jej przekształceń architektonicznych. Ich rezultatem jest również bardzo bogaty materiał zabytkowy, w tym kilkaset przepięknych elementów renesansowych kafli.
Z Nowym Jasińcem wiąże się legenda o zatopionych w jeziorze dzwonach z kaplicy zamkowej. Przy niskim stanie wody na środku akwenu wynurza się mała wysepka pokryta gruzowiskiem. Podobno w średniowieczu stała tam murowana dzwonnica. Gdy ta zawaliła się – dzwony wpadły do wody i do dziś ich nie odnaleziono…
http://www.archeologiabydgoska.pl
http://www.travelpolska.pl
http://www.pomorska.pl
Po dotarciu do Nowego Jasińca należy jechać cały czas główną drogą przez wieś i przed jeziorem skręcić w prawo. Po dotarciu do Nowego Jasińca należy jechać cały czas główną drogą przez wieś i przed jeziorem skręcić w prawo. Znak z napisem: "Do ruin zamku" niewiele nam powie. Kawałek dalej będzie tabliczka z zielonym napisem "Do parku". Udajemy się według jej wskazań. Jedziemy kilkadziesiąt metrów kiepską drogą. Stojąca na skraju pola tablica "Ruiny zamku" oznacza, że tutaj trzeba zostawić samochód i iść polną drogą w kierunku jeziora, kierując się na kępę drzew na pagórku i żółtą tablicę informującą o terenie prywatnym. Tam są ruiny zamku. Obiekt jest własnością prywatną i otoczony płotem z drucianej siatki.
fot. G. Spychała
