opis: |
Historia kościoła
Plany budowy kościoła na Siernieczku zaistniały wskutek wzrostu
zaludnienia wschodnich dzielnic miasta. W latach 1890-1914 oraz w okresie
międzywojennym powstała wschodnia dzielnica składowo-przemysłowa, którą
zamieszkiwało ok. 5 tys. robotników pracujących w okolicznych fabrykach.
Była to w przewadze ludność polska, katolicka. Po 1920 r., tereny te
włączono do miasta Bydgoszczy, ale najbliższe świątynie stanowiły:
bydgoska fara oraz kościół św. Mikołaja w Fordonie odległe o ok. 6 km. Co
więcej dzielnica była podzielona miedzy dwie parafie należące do
oddzielnych diecezji: gnieźnieńskiej i chełmińskiej.
Pomysł budowy katolickiego kościoła na Siernieczku zainicjowało
powstałe w dniu 8 kwietnia 1923 r. "Stowarzyszenie Budowy Kościoła dla
Siernieczka i okolic". Patronem tego przedsięwzięcia obrano ks. prałata
Tadeusza Malczewskiego, proboszcza z fary. W skład stowarzyszenia weszło
68 osób, a zarząd stanowili wyżsi urzędnicy, przemysłowcy i radni
zamieszkujący ten teren. Projekt kościoła wykonał bydgoski rajca miejski
inż. Bogdan Raczkowski. Natomiast Rada Miejska darowała stowarzyszeniu
teren, na którym stał dawny domek posterunku policji.
Budowę kościoła rozpoczęto w czerwcu 1923 r. od rozbiórki dawnego
posterunku policji, następnie wmurowano korpus świątyni, podstawę wieży i
zakrystię. Budynek w stanie surowym, przykryty dachem wzniesiono do końca
1923 roku. 18 maja 1924 r. ukończono budowę wieży i odbyła się wtedy
uroczystość poświęcenia krzyża na kościele. Wykończenie kościoła nastąpiło
do października 1925 roku. Wnętrze wzbogacono m.in. o ołtarz, witraże w
prezbiterium, ambonę, tabernakulum, sprzęty i szaty kościelne. Budowa
kościoła kosztowała około 110 tys. złotych, z czego wydano zaledwie 10
tys. złotych w gotówce. Na resztę składały się ofiary w materiałach i
bezpłatne prace robotników oraz pracowników administracji.
Uroczyste poświęcenie kościoła nastąpiło 21 maja 1925 roku w
obecności duchowieństwa, władz miejskich, stowarzyszeń z całej Bydgoszczy
i kilku tysięcy wiernych. Głównym celebrantem był ks. prałat Malczewski z
fary, a kościół otrzymał wezwanie Świętej Rodziny. Było to pierwsze
poświęcenie nowego kościoła katolickiego w Bydgoszczy po odzyskaniu
niepodległości. W 1926 roku od kościoła wzięła nazwę sąsiednia ulica,
łącząca ul. Fordońską z ulicą Witebską, którą nazwano ul. Kapliczną. W
okresie międzywojennym wzbogacono wystrój kościoła m.in. ufundowano stacje
drogi krzyżowej oraz chorągwie miejscowych stowarzyszeń kościelnych.
6 marca 1927 roku kościół wizytował prymas Polski arcybiskup August
Hlond, a w sierpniu tegoż roku biskup chełmiński Stanisław Wojciech
Okoniewski. Spełniając życzenie miejscowej ludności teren Siernieczka,
Fordonka i Brdyujścia włączono z diecezji chełmińskiej do gnieźnieńskiej w
obręb parafii farnej. Prymas zmienił również wezwanie ze św. Rodziny na św.
Stanisława Biskupa i Męczennika. Do 1946 r. świątynia była kościołem
filialnym fary.
Od 1937 roku pierwszym i ostatnim substytutem był ksiądz Antoni Świadek. W
latach 1937-1939 doprowadził on do budowy plebanii przy kościele. Za
spowiadanie wiernych w języku polskim został on w 1942 roku aresztowany,
wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau i zamordowany. W 1999 r. ks.
A. Świadek został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II.
Parafia przy kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika została
ustanowiona 1 października 1946 roku dekretem ks. kardynała Augusta
Hlonda, a jej pierwszym proboszczem został ks. dr Jan Więckiewicz. W
latach 1952-1957 przebywały w parafii siostry elżbietanki, które
sprowadził tutaj proboszcz ks. Józef Batkowski. To on właśnie zbudował
m.in. salkę katechetyczną przy plebanii, dzwonnicę, zainstalował dzwony,
którym nadano imiona świętych: Stanisława i Józefa, a także odnowił
wnętrze świątyni, stworzył z podcienia kruchtę kościelną i zainstalował
przebudowane organy oraz ogrzewanie w kościele i na plebanii.
Architektura kościoła
Świątynia formą architektoniczną nawiązuje do wiejskich kościołów
drewnianych. Kościół jest ceglany, otynkowany, z wieżą w górnej partii
drewnianą zwieńczoną baniastym hełmem. Prostokątna nawa poprzedzona jest
od południa masywną wieżą i kruchtą. Od północy do nawy przylega węższe
prezbiterium, zamknięte pięcioboczną absydą. Od zachodu dostawiona jest
prostokątna zakrystia. W prezbiterium zastosowano sklepienie pozorne, a w
nawie i absydzie strop drewniany. Korpus świątyni nakryty jest dachem
czterospadowym. Naroża kościoła opięte są pochyłymi przyporami.
We wnętrzu kościoła znajduje się empora nad wejściem. W
prezbiterium są trzy witraże z 1924 roku z fundacji prezydenta miasta
Bydgoszczy Bernarda Śliwińskiego oraz radcy Artura Franke. Przedstawiają
one: św. Rodzinę, św. Stanisława Biskupa i Męczennika oraz św. Bernarda. W
kruchcie znajduje się ufundowana w 1948 roku tablica pamiątkowa ku czci
bł. ks. Antoniego Świadka. |
źródło: |
Jarkiewicz Z., Parę uzupełnień do historii budowy kościoła na Siernieczku,
Kronika Bydgoska XVIII, Bydgoszcz, 1998
Parucka K., Zabytki Bydgoszczy, Bydgoszcz, 2008
Nowicki P., Zarys dziejów parafii na Siernieczku (1923-1995), Kronika
Bydgoska XVII (1995), Bydgoszcz, 1996 |