Historia kościoła
W 1923 roku władze Bydgoszczy ofiarowały Zgromadzeniu Księży Misjonarzy św. Wincentego a' Paulo działkę pod budowę szkoły i kościoła, który miał być wotum dziękczynnym za powrót Pomorza do Macierzy. W marcu 1924 roku rozpoczęto prace przygotowawcze wg projektu architekta Adama Ballenstaedta z Poznania. Zgromadzenie wytyczyło architektowi założenia, według których miał zaprojektować budowlę - kopułowa rotunda nawy głównej, oparta na wzorach barokowych bazylik rzymskich. 1 maja 1924 roku dekretem kardynała Edmunda Dalbora erygowana została parafia p.w. św. Wincentego a' Paulo, w której 15 października 1925 roku pracę duszpasterską rozpoczęli księża misjonarze. Do końca 1927 roku wybudowano prezbiterium kościoła, a na początku 1928 roku rozpoczęto prace fundamentowe pod korpus nawy. Na przełomie 1931 i 1932 roku ukończone zostały oba skrzydła domu misjonarskiego, w jednym z nich siedzibę miała szkoła dla chłopców. Pod koniec 1963 roku postawiono mury rotundy, na których w 1935 roku osadzona została żelbetowa kopuła. Do końca 1938 roku kościół został ukończony w stanie surowym.
   16 września 1939 roku kościół został zajęty przez wojska niemieckie, a dom misjonarski przeznaczony na koszary policji. Kościół został sprofanowany, rozkradziono elementy wyposażenia. przed wycofaniem się z Bydgoszczy, wojska niemieckie 19 stycznia 1945 roku podpaliły kościół.
    15 marca 1945 roku do Bydgoszczy przybyli pierwsi misjonarze z Krakowa. Kościół został odgruzowany i otwarty dla kultu. Od 27 maja 1945 roku w Bazylice odbywają się regularne nabożeństwa. Rozpoczęto długotrwały proces odbudowy, a jego inicjatorem był bydgoski architekt Jan Kossowski. W 1949 roku poświęcono kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej, w latach pięćdziesiątych otynkowano wewnętrzne ściany kościoła, a w 1966 roku opracowano projekt kopuły zewnętrznej.
   Od 1967 roku pracami nad odbudową kościoła kierował profesor Wiktor Zin. Według jego projektu zbudowano we wnętrzu marmurowe pilastry o korynckich kapitelach, zbudowano chór muzyczny, zainstalowano mozaikowe lustra odblaskowe. Profesor Zin zaprojektował także mozaiki, wystrój prezbiterium oraz rozety w kasetonach kopuły i witraże. W kolejnych latach prowadzono dalsze prace budowlane: ułożono w całym kościele marmurową posadzkę, otynkowano zewnętrzne ściany stosując pierwotnie projektowany detal sztukatorski.
   Kościół został konsekrowany 22.05.1980 r. przez kardynała Stefana Wyszyńskiego. 7 października 1997 roku Ojciec Święty Jan Paweł II podniósł kościół do godności Bazyliki Mniejszej. Obecnie planowana jest budowa nowych mechanicznych organów.

Architektura kościoła
Zespół Bazyliki p.w. św. Wincentego à Paulo i Klasztoru Misjonarzy obejmuje kościół i dwuskrzydłowe założenie klasztorne. Kościół został zbudowany w stylu neoklasycystycznym, pod względem architektonicznym wzorowany był na panteonie rzymskim i jest jedynym w tym stylu w Polsce. Jest największym kościołem w Bydgoszczy i jednym z największych w Polsce, mogącym pomieścić około 12 tys. osób. Centralna budowla na bazie koła kryta jest żelbetową kopułą. Wysokość budowli wynosi 65m, długość osi N-E 81m, powierzchnia 2700m2, kubatura zaś 135000m3. Na uwagę zasługuje wejście do świątyni z monumentalnymi kolumnami

Wyposażenie kościoła
- ołtarz główny - zaprojektowany w całości przez profesora Zina, składa się z monumentalnej grupy Ukrzyżowania i mozaiki. Ogromny krucyfiks, stojąca pod nim grupa świętego Wincentego a' Paulo z ubogimi, przedstawione są na tle niesamowitej mozaiki, która w abstrakcyjno-symbolicznym związku łączy się treściowo z grupą Ukrzyżowania. Dopełnieniem treściowym i symbolicznym ołtarza są dwie mozaiki na ścianach prezbiterium przedstawiające związane ze świętym Wincentym a' Paulo dzieła miłosierdzia chrześcijańskiego.
- ołtarze boczne - wokół rotundy kościoła, podobnie jak w Rzymskim Panteonie, umieszczono osiem edykuł - kapliczek. Każda z nich stanowi osobny, boczny ołtarz flankowany dwiema korynckimi kolumnami. W niszach umieszczone są posągi świętych.
- kopuła - najbardziej monumentalny element wnętrza. Zgodnie z projektem profesora Wiktora Zina zamontowano w kasetonach kopuły rozety - stylizowane kwiaty polskie. W 108 kasetonach znalazły się 32 różne motywy rozet. Na żebrach kopuły umieszczono stylizowane "gwoździe", rytmizujące wnętrze czaszy.
- "Drzwi Błogosławieństw" - składające się z 16 płaskorzeźb brązowe drzwi, umieszczone w zachodnim wejściu do kościoła. Ich autorem jest bydgoski rzeźbiarz Mikołaj Kubiak. Awers drzwi przedstawia osiem błogosławieństw Chrystusa z Ewangelii wg św. Mateusza (5,3-11). Na rewersie umieszczone są m.in. herb Bydgoszczy, monogram świętego Wincentego a' Paulo i herb Zgromadzenia.
- chór muzyczny i mozaika "Stworzenie Świata" - umieszczone nad wejściem w arkadzie zachodniej kościoła. Żelbetowa płyta nośna została umieszczona na wysokości 8 metrów nad posadzką kościoła. Do niej zamocowano podwieszaną mozaikę "Stworzenie Świata". Mozaika jest najbogatszym, pod względem formalnym i treściowym, elementem wyposażenia świątyni. Kompozycja jest abstrakcyjnym przedstawieniem biblijnego opisu z Księgi Rodzaju.

Bazylika p.w. św. Wincentego a' Paulo znajduje się przy Al. Ossolińskich 2.