KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. JAKUBA W DĄBRÓWCE KRÓLEWSKIEJ  
 gm. Rogóźno, pow. Grudziądz
kategoria:

zabytki architektury - budowle sakralne
opis: Dąbrówka Królewska posiada bogaty rodowód sięgający XIII wieku. W zachowanych dokumentach krzyżackich wieś wymieniona została po raz pierwszy w 1291 roku.  Już wtedy istniała tutaj samodzielna parafia. Po II pokoju toruńskim wieś należała do władców polskich. Chociaż w zachowanych dokumentach historycznych kościół p.w. św. Jakuba wzmiankowany jest dopiero w 1565 roku, a to właśnie on stanowi największy zabytek Dąbrówki, specjaliści twierdzą, że budowę rozpoczęto na początku XIV wieku. Świadczą o tym m.in. kamienne odsadzki w ścianach zewnętrznych kościoła i wiele innych architektonicznych i konstrukcyjnych detali, które dostrzeże wprawne oko profesjonalisty. W XVI wieku, w czasach silnych wpływów reformacji, kościołem krótko władają protestanci. W ręce katolików świątynia powróciła w okresie zaawansowanej kontrreformacji w 1626 roku, jako kościół filialny parafii w Grucie, a w latach kolejnych - parafii w Rogóźnie. W tym też czasie, przed 1647 rokiem, kościół został odnowiony po zniszczeniach wojny polsko-szwedzkiej na koszt Jana Działyńskiego, ówczesnego wojewody chełmińskiego. Drugiej poważnej renowacji dokonano w XIX wieku. Powiększono wtedy otwory okienne zastępując łuk ostry (charakterystyczny dla gotyku), łukiem odcinkowym. W dwudziestoleciu międzywojennym doceniono walory użytkowe i historyczne budowli. W 1926 roku Dąbrówce Królewskiej przywrócono samodzielną parafię, a 10 lat później wpisano świątynię do rejestru zabytków. Czas II wojny światowej kościół przetrwał bez zniszczeń. W 1945 roku ekshumowano zwłoki 87 bohatersko poległych polskich żołnierzy i złożono w grobie na przykościelnym cmentarzu.
   Kościół jest orientowany, jego korpus zbudowano na rzucie prostokąta, zaś ściany wymurowano z kamienia polnego i uzupełniono cegłą. Jedynie ściana wschodnia oraz górna część wieży całkowicie zbudowane są z cegły. Na osi ściany wschodniej znajduje się zamurowany otwór okienny, zamknięty półkoliście. Po bokach okna znajdują się blendy. Wschodnią elewację wieńczy trójkątny szczyt, w którym umieszczono małą kolistą blendę pomiędzy dwiema większymi, zamkniętymi półkoliście. Ponad trójkątnym szczytem znajduje się sześć sterczyn (ozdobnych słupków). Całą ścianę zabezpieczają przed przewróceniem dwie masywne szkarpy. Do ściany zachodniej dobudowano wieżę, która nieco zasłania bryłę kościoła. Jej górna część jest młodsza i prawdopodobnie została dobudowana przed 1647 rokiem, w czasie pierwszej renowacji. Górne kondygnacje wieży zdobią okna ostrołukowe, krenelaż (nadający jej obronnego charakteru) oraz niska kopuła. Dolna część wieży posiada ciekawe wejście do kościoła, w dawnym wysokim ostrołukowym portalu, obecnie w połowie zamurowanym. Wieżę podtrzymują dwie narożne szkarpy. W elewacji północnej znajduje się przebudowane w XIX wieku okno oraz dobudowana zakrystia. W ścianie południowej widać okna przebudowane w tym samym czasie oraz małą kruchtę na osi ściany. Salowy korpus kościoła przykryto dachem dwuspadowym, podobnie jak kruchtę. Natomiast zakrystia przykryta jest dachem pulpitowym Wnętrze świątyni nakryte jest pozorną kolebką, którą zbudowano w czasie pierwszej renowacji. Wejścia do zakrystii, kruchty i wieży zdobią gotyckie łuki ostre. 
   Ołtarz główny manierystyczny z początku XVII wieku, z obrazem patrona parafii - św. Jakuba Starszego oraz z bogatą dekoracją okuciową i rzeźbami dwóch aniołów w górnej kondygnacji. Ołtarz wieńczy barokowy obraz Trójcy Świętej. W prezbiterium dostrzeżemy też dwa późnobarokowe ołtarze boczne z pierwszej połowy XVIII wieku. Prezbiterium od pozostałej części kościoła oddziela belka tęczowa z barokowym krucyfiksem z XVIII wieku. Do największych skarbów wyposażenia sakralnego kościoła należą: barokowe tabernakulum z XVII wieku oraz rokokowa monstrancja z II poł. XVIII w., ozdobiona kamieniami półszlachetnymi i kryształami. W kościele odczuwa się specyficzny nastrój dawnych czasów. Zapewne jest to spowodowane kolorystycznym ujednoliceniem poszczególnych elementów wyposażenia wnętrza świątyni: ambony, chrzcielnicy, ławek i organów tak, aby harmonizowały z barwami ołtarza głównego.
    Jacek Wlazło, przewodnik PTTK
źródło: www.kuriergrudziadzki.pl
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. XI: Województwo bydgoskie, pod red. T. Chrzanowskiego i M. Korneckiego, z. 7: Powiat grudziądzki, oprac. R. Brykowski i T. Żurkowska, Warszawa, 1974
jak trafić: Dąbrówka Królewska leży 10 km na wschód od Grudziądza, kilometr od drogi krajowej nr 16 do Olsztyna. Dojazd autobusem PKS relacji Grudziądz - Rogóźno - Łasin. Przez wieś, obok kościoła p.w. św. Jakuba, prowadzi pieszy szlak turystyczny w kolorze żółtym Grudziądz - Jezioro Kuchnia.
 
zdjęcie:


fot. ze strony  www.powiatgrudziadzki.pl


 fot. ze strony   www.kuriergrudziadzki.pl