BOŻNICA W LUBRAŃCU
pow. Włocławek
kategoria:

zabytki architektury - budowle sakralne
opis: Historia
Bożnica w Lubrańcu została wzniesiona około połowy XVIII wieku, za zgodą Walentego Aleksandra Czapskiego, biskupa kujawskiego (1741-1751). Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali najpierw synagogę, a potem urządzili w niej magazyn, który znajdował się w budynku do początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Dopiero w 1984 roku przeprowadzono gruntowny remont bożnicy, dostosowując ją do potrzeb Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury. 29.12.2007 roku doszło do pożaru dachu oraz komina synagogi. Dzięki szybkiej akcji OSP z Lubrańca i OSP z Izbicy Kujawskiej oraz Straży Pożarnej z Włocławka udało się uratować obiekt, a straty były znikome.
Architektura
Bożnica barokowa, murowana z cegły na podmurowaniu kamiennym, pierwotnie tynkowana. Wzniesiona na rzucie prostokąta wydłużonego na osi wschód-zachód. Obszerna sala męska w części wschodniej, w części zachodniej wydzielony przedsionek, po bokach którego od południa hamidrasz, od północy schody prowadzące do sali kobiet, nadwieszonej nad częścią zachodnią sali męskiej na masywnych arkadach kolumnowych. Wnętrze nakryte stropem płaskim. We wschodniej ścianie sali wnęka po Aron Hakodeszu ujęta malowanymi, kanelowanymi pilastrami, nad nią pionowy owalny okulus. Okna zamknięte łukiem odcinkowym. Na zewnątrz elewacje dzielone uproszczonymi pilastrami dźwigającymi gładki fryz; cokół wydzielony uskokami. Elewacje krótszych boków trójosiowe, dłuższych pięcioosiowe, z dwiema  osiami zachodnimi o odmiennym układzie okien doświetlających babiniec. Szczyty trójstrefowe, dzielone uproszczonymi pilastrami i gzymsami, ujęte spływami, zakończone u podstawy postumentami ze sterczynami; w polach skrajnych dolnej kondygnacji okna zamknięte odcinkowo, w środkowej okno półkoliste, w strefie najwyższej, zakończonej faliście, pionowy owalny okulus.
Polichromia
We wnętrzu zachowane znaczne fragmenty malowideł ściennych prawdopodobnie z końca XIX wieku. W zwieńczeniu ścian sali męskiej fryzy o motywach geometrycznych i roślinnych. Na stropie pośrodku koło, wyobrażające niebo z gwiazdami, otoczone ornamentem geometryczno-roślinnym, z wplecionymi gwiazdami Syjonu; wzdłuż wschodniej i zachodniej ściany sześć pól ze znakami zodiaku, nad salą kobiet rozetki malowane szablonem. W pomieszczeniu hamidraszu ściany pokryte gęstym ornamentem roślinnym i inskrypcjami hebrajskimi, zwieńczone  fryzem z girland kwiatowych.
źródło: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. XI: Dawne województwo bydgoskie, pod red. T. Chrzanowskiego i M. Korneckiego, z. 18: Włocławek i okolice, oprac. W. Puget i in., Warszawa, 1988
jak trafić:

Lubraniec jest położony przy drodze wojewódzkiej nr 270 pomiędzy Brześciem Kujawskim a Izbicą Kujawską.  Do Lubrańca można dojechać autobusami PKS z Włocławka i Brześcia Kujawskiego oraz Izbicy Kujawskiej. Bożnica W Lubrańcu znajduje się przy ulicy Brzeskiej 10. Usytuowana na północny wschód od rynku, przy ulicy wylotowej w kierunku Włocławka.
 
zdjęcie:


fot. A. Sikorska