KOŚCIÓŁ P.W. WNIEBOWZIĘCIA NMP W MOKREM gm. i  pow. Grudziądz

kategoria:

zabytki architektury - budowle sakralne

opis: Parafia w Mokrem ma średniowieczne korzenie. Została erygowana najprawdopodobniej pod koniec XIII w. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1324 r. W dokumentach z 1422 r. wymienia się plebana z Mokrego, Mikołaja. Kościół prawdopodobnie od początku posiadał wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
   Obecny kościół zbudowano na początku XIV wieku. W latach 1548-1572 użytkowany przez protestantów, po czym do 1620 r. opuszczony. Po tym roku wrócił w posiadanie okolicznych katolików. Zburzony przez Szwedów w 1628 r., został odbudowany w latach 1641-1650 i staraniem Tomasza Poniatowskiego, kanonika kapituły chełmińskiej, wyposażony w nowy wystrój. We wszystkich przedsięwzięciach, szczególnie materialnych, pomagały okoliczne rodziny: Białachowscy, Reichenbachowie, Dąbscy i Borowscy.
   Kościół jest gotycki, orientowany, murowany z cegły (ściany w układzie wendyjskim, szczyty i wieża w układzie mieszanym), na cokole kamiennym. Salowy, oskarpowany we wschodnich narożach korpus na rzucie prostokąta, z prostokątną zakrystią od północy, kruchtą boczną od południa i kwadratową, oskarpowaną w narożach trójkondygnacyjną wieżą od zachodu. Ściany kościoła obiega tynkowany fryz paskowy, zaś ich zwieńczenie stanowi profilowany XVII-wieczny gzyms.
   Wnętrze świątyni i kruchta boczna przekryte są pozorną kolebką z listwami. Wyposażenie stanowią: wczesnobarokowy, trójkondygnacyjny ołtarz główny z około 1641 r. z obrazem Koronacji NMP w srebrnej, trybowanej sukience, z cechą miejską Gdańska i imienną Franciszka Henryka Petersena, wykonanej około 1720 r. Regencyjny ołtarz boczny z 2. ćwierci XVIII w. pochodzi z grudziądzkiego kościoła Jezuitów, z ludowym obrazem NMP Stella Maris z przełomu XVIII/XIX w. Tabernakulum w ołtarzu głównym datuje się na połowę XVII w.
   Od 300 lat trwa w Mokrem kult Maryi za sprawą słynącego łaskami obrazu Matki Bożej Mokrzańskiej, który znajduje się w ołtarzu głównym kościoła. Obraz przedstawia moment koronacji Maryi. Został on ofiarowany kościołowi parafialnemu przy okazji renowacji świątyni w 1650 r. przez rodzinę Białachowskich. Wkrótce został otoczony kultem, którego inicjatorami byli miejscowi proboszczowie, między innymi ks. Tomasz Poniatowski. W związku z tym kościół obdarzany został odpustami: w 1759 przez papieża Klemensa XIII, zaś w 1888 przez Leona XIII. Trwający do dziś kult maryjny jest udokumentowany zapisami uzdrowień (również współczesnych), oraz uzyskanych łask. Wyrażają się one pozostawionymi w sanktuarium mokrzańskim wotami, których znajduje się tu około 200.
   Do sanktuarium, szczególnie w dzień odpustu (15 sierpnia), od XIX w. przybywają liczne pielgrzymki, nie tylko z sąsiednich parafii. W okresie zaboru pruskiego wędrowali tu pątnicy z obszarów położonych na zachód od Wisły, przeprawiający się łodziami przez rzekę. W latach międzywojennych wśród pielgrzymów byli również przybysze z Prus Wschodnich, często nielegalnie przekraczający granicę państwa. W czasie okupacji hitlerowskiej sanktuarium w Mokrem było nieczynne. Obecnie z okazji odpustu gromadzą się tu liczne rzesze wiernych, przybywający również z odległych miejscowości.
   Przy kościele rosną 3 lipy, kasztanowiec i klon zwyczajny - skupienie 5 drzew, uznane za pomnik przyrody. Warto także poprosić tutejszego proboszcza o otwarcie niewielkiego, ale bogatego w zabytkowe naczynia i szaty liturgiczne muzeum.
Piotr Łukiewski, Przewodnik PTTK
źródło: www.kuriergrudziadzki.pl
Sanktuaria Maryjne Diecezji Toruńskiej, pod red. M. Mroza i W. Rozynkowskiego, Toruń, 2003
jak trafić: Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP w Mokrem znajduje się na północny-wschód od Grudziądza, w pobliżu drogi krajowej nr 55 Grudziądz - Kwidzyn. Z głównej szosy trzeba skręcić na zachód przy pomniku ku czci pomordowanych mieszkańców gminy w czasie II wojny światowej. Po przeciwnej stronie drogi znajduje się stanowisko dokumentacyjne "Białochowo". Dojazd z Grudziądza autobusem MZK nr 5, trzeba wysiąść na przystanku Mokre-kościół. Jadąc tą samą drogą dalej na zachód  dojedziemy po około 3 km do  do niszy źródliskowej - pomnika przyrody.
 
zdjęcie:

fot. A. Sikorska