KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. JAKUBA APOSTOŁA W ŻMIJEWIE 
gm. Zbiczno, pow. Brodnica

zabytki architektury - budowle sakralne

Kościół p.w. św. Jakuba Apostoła w Żmijewie został wybudowany przez Krzyżaków około 1330 roku. Pierwsza wzmianka o parafii pochodzi dopiero z początku XV wieku. Kościół ucierpiał w czasie wojny polsko-krzyżackiej w 1414 roku, szkody oszacowano na 150 grzywien. Kościół był wówczas pod wezwaniem NMP. W II połowie XVI wieku znajdował się przez pewien czas w rękach protestanckich. Jeszcze w tym samym wieku odzyskany przez katolików. Od 1641 do 1921 roku kościół filialny parafii w Brodnicy. Samodzielny ośrodek duszpasterski utworzono w Żmijewie dopiero w 1921 roku. W 1935 roku kościół przeszedł gruntowne odnowienie, podobnie w latach 1994-1997.
   Kościół p.w. św. Jakuba Apostoła w Żmijewie jest kościołem gotyckim, orientowanym. Murowany z cegły, z użyciem kształtek do portali i obramień okiennych. Założony na planie wydłużonego prostokąta z kwadratową, niską wieżą od zachodu, wtopioną w korpus oraz zakrystią przy północno - wschodnim narożniku i kruchtą boczną przy ścianie południowej.
   Elewacja południowa - dziewięcioosiowa: dwie osie zachodnie stanowią ostrołukowe blendy, w pozostałych osiach ostrołukowe otwory okienne. W osi środkowej elewacji bryła kruchty bocznej z ostrołukowym wejściem oraz odcinkiem fryzu opaskowego odcinającego trójkątny szczyt ze sterczyną. Pod okapem elewacji tynkowany fryz. Elewacja wschodnia - dwustrefowa: w dolnej strefie pięć smukłych ostrołukowych blend, przy czym środkowa stanowi zamurowane okno. Dolną strefę oddzieloną tynkowanym fryzem opaskowym stanowi szczyt schodkowy z lizenami przechodzącymi w sterczyny o trójkątnych zwieńczeniach, między którymi pięć pól zamkniętych trójkątnie, mieszczących zamknięte półkoliście blendy. Elewacja północna - z trzema ostrołukowymi oknami, ponad którymi tynkowany fryz opaskowy. Elewacja zachodnia - z wieżą ujętą w dwa niewielkie trójkątne półszczyty korpusu. Dach nad korpusem dwuspadowy, kryty dachówką klasztorną, wieża kryta dachem namiotowym z pokryciem dachówką zakładową. Wnętrze korpusu nakryte stropem belkowym.
   Wyposażenie kościoła  stanowi późnorenesansowy ołtarz główny z pierwszej połowy XVII wieku z gotyckimi rzeźbami Chrystusa Zmartwychwstałego, świętej Barbary, Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz niezidentyfikowanego świętego. Wnętrze zdobią również: XVII-wieczna ambona, konfesjonał wykonany z fragmentów późnogotyckich stalli z I połowy XVI wieku, późnobarokowy krucyfiks z XVIII wieku oraz rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego w tradycjach barokowych z około 1800 roku. Wnętrze świątyni z polichromią autorstwa Stefana Wojciechowskiego z 1930 roku.

Diecezja Toruńska historia i teraźniejszość, t. 3, Dekanat brodnicki, pod red. S. Kardasza, Toruń, 1998

Do Żmijewa dojedziemy autobusami PKS z Brodnicy. Natomiast własnym środkiem transportu wyjeżdżamy z Brodnicy ulicą Wczasową w kierunku północnym i po 5 km jazdy jesteśmy na miejscu.
 

fot. P. Hartwich