PAŁAC W PIĄTKOWIE  gm. Kowalewo Pom., pow. Golub-Dobrzyń
kategoria:

zabytki architektury - pałace, dworki, chaty
opis: Pałac w Piątkowie został zbudowany według projektu Aleksandra Galle w latach 1850-1852, na życzenie właściciela majątku Natalisa Sulerzyskiego. Neogotycki obiekt przypomina średniowieczny zamek, przy którym brakuje jedynie fosy i zwodzonego mostu. Jako materiał budowlany użyto czerwoną, nietynkowaną cegłę, a obiekt flankowany jest czterema nieco wyższymi od korpusu sześciobocznymi wieżyczkami na narożach i prostokątnym ryzalitem, zwieńczonym schodkowym szczytem z wielobocznymi sterczynami i oknami z ostrołucznymi blendami. Od frontu przylega do niego prostokątny ganek z pięcioma zwieńczonymi łukiem Tudora arkadami, na których na wysokości pierwszego piętra wsparty jest taras. Posiadał on również (usuniętą po wojnie) balustradę zwieńczoną bogatymi słupkami, a boczne arkady miały pionowe podziały utworzone przez ceglane laskowania. O skali budowli świadczy jej kubatura - 4665 metrów sześciennych oraz powierzchnia użytkowa - 1330 metrów kwadratowych. Pałac otaczał 6-hektarowy park w stylu naturalistycznym.
   Właściciel pałacu - Natalis Sulerzyski zajmował się poza działalnością gospodarczą również krzewieniem idei narodowo-patriotycznych. W 1847 roku został wybrany posłem na sejm w Berlinie, a w okresie powstania styczniowego Piątkowo było ośrodkiem organizującym rekrutację ochotników z Prus Zachodnich. Za to został aresztowany przez władze pruskie  i skazany na rok więzienia. Zdołał wyjechać do Krakowa, potem do Gryfic na Śląsku, gdzie zmarł.
   Kolejnymi właścicielami majątku byli: Klotylda z Sierakowskich Działowska, Łucja Katarzyna z Działowskich Gajewska oraz Maria z Gajewskich hrabina Potocka. W latach 1927-1939 ostatnią właścicielką Piątkowa była Ludwika z Gajewskich, która mieszkała tutaj wraz z mężem pułkownikiem Stefanem Iwanowskim i córką Felicytą. W okresie II wojny światowej Piątkowo  było zarządzane przez niemieckiego "właściciela", u którego Polki musiały pracować fizycznie. W 1942 roku Felicyta została aresztowana przez gestapo i wywieziona do obozu w Oświęcimiu. Przeżyła obóz i po wojnie osiadła w Stanach Zjednoczonych.
   Po zakończonej wojnie majątek Piątkowo został w 1945 roku wchłonięty przez Państwowe Nieruchomości Ziemskie, następnie PGR-y, które administrowały nim do 1991 roku. Później przejęła go Agencja Własności Skarbu Państwa. Natomiast w pałacu po 1945 roku przeprowadzono drobne prace remontowe, a w 1970 roku część parterowych pomieszczeń oficyny zaadaptowano na wiejski ośrodek zdrowia. Do rejestru zabytków województwa został wpisany dopiero w 1994 roku. W 1997 r. wystawiony na sprzedaż.
źródło: Rejmanowski M.,  Wiklendt K., Piątkowo, Zespół pałacowo-parkowy, Toruń, 1997
jak trafić: Zmotoryzowani dojadą drogą krajową nr 15 do miejscowości Pluskowęsy, gdzie należy skręcić (patrz drogowskaz) w kierunku Piątkowa, po czym po niespełna 2,5 km znajdą się w centrum wsi. Natomiast pozostali mogą skorzystać z autobusu PKS na trasie Toruń - Brodnica i wysiąść w Pluskowęsach, skąd pieszo do Piątkowa - ok. 2,5 km.
 
zdjęcie:

Elewacja frontowa pałacu

 Elewacja południowa pałacu

fot. S. Wojdyło z książki "Piątkowo. Zespół pałacowo-parkowy"