Szpetal Górny należy do nielicznych posiadłości ziemskich, w których zachowany został budynek rezydencjonalny o metryce sięgającej okresu renesansu. Historycy w swoich opracowaniach wiążą czas powstania tej budowli z przełomem XVI i XVII wieku, a jej przebudowy z końcem XVIII w. W najnowszych źródłach datę powstania przesuwają na drugą połowę XVI w., łącząc inicjatywę jej wzniesienia ze Stanisławem Chodorowskim herbu Leszczyc. Był on właścicielem Szpetala Górnego w II połowie XVI w., a jego włość liczyła 21 łanów i była jedną z największych na Ziemi Dobrzyńskiej.
   Dwór w Szpetalu Górnym, zwany lamusem lub dworem wieżowym, jest bardzo dobrze zachowanym przykładem murowanego dworu renesansowego. W obecnej formie jest to budowla wzniesiona na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach zewnętrznych 8,7 na 8,8m i wysokości (od powierzchni gruntu do szczytu dachu) około 10,5 m. Została ona wymurowana z cegły na podmurówce kamiennej. Ściany szczytowe poddasza wzniesione zostały z muru pruskiego. Dwór posiada dwie pełne kondygnacje naziemne posadowione na głębokim podpiwniczeniu wychodzącym nieznacznie ponad poziom gruntu oraz jedną kondygnację poddasza w połaci dachu łamanego. Elewacje dworu pozbawione są artykulacji plastycznych, a ich układ różni się jedynie rozmieszczeniem otworów okiennych. Elewacja północna od strony zachodniej, poprzedzona została przybudówką przedsionka, w obrębie którego znajduje się wejście i szyja piwniczna. Od strony wschodniej znajduje się prostokątne okno piwnicy. Kondygnacje zasadnicze pozbawione są okien, a w strefie poddasza, na osi szczytu, znajduje się wtórny otwór okienny. Elewacja wschodnia posiada po dwa szeroko i symetrycznie rozstawione okna w każdej kondygnacji. Podobnie rozmieszczone są otwory elewacji południowej, która znajduje się w strefie piwnic i drugiej kondygnacji. Strefa poddasza, podobnie jak na przeciwległym szczycie, zaopatrzona jest w pojedynczy otwór okienny. Elewacja zachodnia obejmuje w strefie przyziemia równomierny układ trzech okien, z czego środkowe jest wtórnym. Na piętrze znajdują się dwa otwory okienne umieszczone na osiach skrajnych okien przyziemia. Kondygnacja piwnic oraz dwie kondygnacje naziemne posiadają takie same rozplanowanie. Obejmuje ono w każdej z nich cztery pomieszczenia w nierównomiernym układzie krzyżowym, z podziałem dwutraktowym przebiegającym wzdłuż osi północny-wschód, południowy-zachód. Pomieszczenia piwnic i przyziemia posiadają sklepienia kolebkowe. Otwory okienne od strony wnętrz zostały umieszczone w głębokich wnękach zamkniętymi łukami odcinkowymi.
   Nie wiadomo, jak długo lamus pełnił funkcje rezydencjonalne, a jedynie pewne jest, że w 1912 roku zbudowano nowy dwór w Szpetalu Górnym, który został doszczętnie spalony w 1945 r. W okresie okupacji hitlerowskiej majątek w Szpetalu Górnym stał się ośrodkiem urzędowania okręgowego zarządcy chłopów, a po zakończeniu przejęty przez własność Skarbu Państwa. Wkrótce został rozparcelowany, a park wraz z ogrodem przez kilka lat po wojnie był dzierżawiony przez dawnego ogrodnika dworskiego Michała Malinowskiego.

Szpetal Górny położony jest około 5 km na północ od Włocławka, a dojechać można autobusami PKS jadącymi z Włocławka i Lipna lub też własnym środkiem transportu jadąc przez most we Włocławku lub drogą międzynarodową nr 67. Dwór  w Szpetalu Górnym znajduje się w centrum założenia podworskiego, na południowym obrzeżu bloku budynków gospodarczych, w odległości około 250 metrów na południowy wschód od drogi Włocławek - Lipno i około 100 metrów na północ od drogi Szpetal Górny - Zarzeczewo (Zarzyczewo).