|
PAŁAC W TURZNIE gm. Łysomice, pow. Toruń |
|
| kategoria: |
zabytki architektury - pałace, dworki, chaty |
| opis: |
Pałac w Turznie zbudowano w 1866 roku według projektu znanego architekta
Henryka Marconiego, na zlecenie hrabiego Augusta Białowskiego i jego córki
Katarzyny. Pałac w stylu eklektycznym, murowany z cegły, otynkowany, wzniesiony na rzucie wydłużonego
prostokąta z trzema piętrowymi ryzalitami. Przy krótszych bokach parterowe
pawilony. Ryzality zwieńczone neorenesansowymi bogatymi szczytami. Bryła
pałacu została uzupełniona na początku XX wieku o kilka ważnych elementów,
które tworzą inny obraz architektoniczny obiektu. W 1904 roku dobudowano
ryzalit w elewacji ogrodowej, który przeznaczono na salę balową.
Dobudowano także wąski, stalowy, przeszklony łącznik służący komunikacji
między salą balową a kuchnią, znajdującą się we wschodnim skrzydle pałacu.
W 1909 roku dostawiono do elewacji frontowej piętrowy ryzalit z
wysuniętym, wspartym na kwadratowych filarach balkonem, umożliwiającym
podjazd pod drzwi frontowe bez narażania się na skutki niepogody. Ówczesny
właściciel majątku turznieńskiego, Władysław Gajewski, zrealizował pierwotny zamiar Działowskich. W 1913 roku wystawiono duży piętrowy budynek z portykiem
kolumnowym od zachodu. Oficynę połączono z pałacem przy pomocy półkolistej
galerii. W 1926 roku powiększony o nowe skrzydło od strony północno-wschodniej, luźno związane z pierwotnym korpusem. Po wybuchu II wojny światowej pałac skonfiskowali Niemcy. Przeznaczyli go na ośrodek rehabilitacyjny dla żołnierzy, dokonując wielu zmian adaptujących wnętrza do nowych funkcji. Zaginął księgozbiór bogatej biblioteki, zachowała się jedynie fotografia świadcząca o jej zasobności. Poszukiwania książek pochodzących z Turzna nie dały żadnego rezultatu. Prawdopodobnie większość księgozbioru została wywieziona przez okupantów w 1941 roku. Więcej szczęścia miała wspaniała kolekcja obrazów i rycin zarekwirowana przez okupanta i prawdopodobnie przeznaczona do nowej galerii w Muzeum Miejskim w Bydgoszczy. Po zakończeniu wojny obrazy i ryciny pochodzące z Turzna przekazano Muzeum Miejskiemu w Toruniu. Po wojnie, w 1947 roku, pałac przeznaczono na szkołę podstawową, co wiązało się z licznymi zmianami w układzie pomieszczeń i sposobie ich użytkowania. Obecnie w pałacu mieści się Zespół Szkół (podstawowa i gimnazjum). Pałac otacza park angielski o powierzchni 15 ha, w którym rosną stare lipy, klony, platany, kasztanowce i wiele gatunków egzotycznych drzew i krzewów. Uroku dodają piękne parkowe stawy. W parku, na niewielkim wzniesieniu, około 170 metrów na południe od pałacu, stoją ruiny neogotyckiej altany, pochodzącej z około 1850 roku. Obecnie zdewastowana i zrujnowana. Od strony wschodniej do zespołu pałacowego przylega zespół budynków gospodarczych, z zachowanym przy drodze budynkiem mieszkalnym dozorcy z wieżą zegarową oraz domem rządcy, który pełni obecnie funkcje mieszkalną. W północnej części obecnego ogrodzenia otaczającego zespół pałacowo-parkowy, w osi pałacu i alei drzew zachowały się dwa kwadratowe słupy bramy wjazdowej z turami, pochodzące prawdopodobnie z początku XX wieku. |
| źródło: |
Chrapkowski B. i in., Turzno, Zespół pałacowo-parkowy, Toruń, 1996 www.turzno.pl |
| jak trafić: |
Dojazd pociągiem z Bydgoszczy i z Torunia w kierunku Jabłonowa
Pomorskiego, wysiadamy na stacji PKP w Turznie. Zmotoryzowani dojadą drogą
krajową nr 15 Toruń - Brodnica, gdzie w miejscowości Brzeźno skręcają w
lewo drogą nr 646 i po niespełna 3 km są w Turznie. Pałac znajduje się na
południowo-zachodnim skraju wsi, w odległości 1,5 km od stacji kolejowej. |
| zdjęcie: |
|
|
|
|
