MUZEUM ARCHEOLOGICZNE W BISKUPINIE gm. Gąsawa, pow. Żnin
muzea, skanseny, izby regionalne
Osada w Biskupinie wiąże się z kręgiem kulturowym kultury łużyckiej, trwającym od środkowej epoki brązu, od ok. XIV w. p.n.e., po wczesną epokę żelaza, czyli do ok. V w. p.n.e. Na podstawie badań elementów konstrukcyjnych osiedla (drewnianych bali) stwierdzono, że powstało ono najprawdopodobniej zimą 738 roku p.n.e. Założono je na podmokłej wyspie na Jeziorze Biskupińskim (obecnie półwysep), o kształcie w przybliżeniu owalnym i powierzchni ok. 2 ha (w obrębie wałów mieściło się ok. 1,3 ha powierzchni). Wyspa wznosiła się 0,8-1,2 m ponad wody otaczającego jeziora. Gród biskupiński był zasiedlony przez 150 lat. Na terenie osady znajdowało się ok. 106 domostw, o wymiarach przeciętnie ok. 8x10 m, usytuowanych rzędowo wzdłuż moszczonych drewnem 11 ulic, o szerokości ok. 2,5 m każda. Ocenia się, że w osadzie mieszkać mogło od 800 do 1000 osób. Osada otoczona była skrzynkowym wałem drewniano-ziemnym o długości 740 m, szerokości 3 m i domniemanej wysokości do 6 m, w którym znajdowała się brama wjazdowa. Gród otoczony był falochronem o szerokości od 2 do 9 m, zbudowanym z ukośnie wbitych pali. Trudna do ustalenia jest data upadku osady w Biskupinie, możliwe, iż było to około 500 r. p.n.e. Nieznana jest przyczyna upadku Biskupina. W tej kwestii przedstawiono kilka konkurencyjnych hipotez:
- zniszczenie grodów przez Scytów
- podniesienie się poziomu wód w jeziorach w związku z pogorszeniem klimatu;
- wyeksploatowanie środowiska naturalnego wokół grodu i konieczność przeniesienia się na inne tereny.
Już po drugim sezonie wykopaliskowym, w 1935 roku, prof. J. Kostrzewski wysunął pomysł utworzenia w Biskupinie muzeum i rezerwatu archeologicznego. Po drugiej wojnie światowej, poza kontynuacją badań wykopaliskowych, stopniowo rozbudowywano zespół rekonstrukcji. W 1950 roku powstało Muzeum w Biskupinie, wtedy jeszcze w ramach Instytutu Badania Starożytności Słowiańskich oraz Ministerstwa Edukacji. W dniu 1 stycznia 1956 roku Muzeum w Biskupinie zostało Oddziałem Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, którego dyrektorem był wówczas prof. Z. Rajewski. Pod jego kierownictwem w latach 60. powstał projekt rezerwatu archeologicznego zakrojony na skalę nie spotykaną do tej pory w polskim muzealnictwie. Od początku lat 70. powstały nowe rekonstrukcje wałów obronnych, chat oraz bramy wjazdowej wraz z pomostem. W roku 1973 półwysep został otoczony nową tamą. Po śmierci profesora Rajewskiego w 1974 roku, zgodnie z zamierzeniami profesora, kontynuowano rozbudowę infrastruktury rezerwatu, której istotnym elementem był wybudowany w 1976 roku nowy pawilon muzealny.
Od roku 1974 Oddziałem PMA w Biskupinie kierowała mgr Róża Mikłaszewska-Balcer. W tym czasie zaczęto tworzyć podstawy do coraz bardziej samodzielnego funkcjonowaniu Muzeum w Biskupinie. Uporządkowano sprawy własnościowe rezerwatu, powstała nowa stała wystawa "10 tysięcy lat Biskupina i okolic" oraz wystawa o Biskupinie pt. "Biskupin - polskie Pompeje", która odwiedziła Jugosławię, Austrię, Bułgarię, Algierię, a następnie, po zmodernizowaniu, prezentowana była w kilku muzeach Anglii, Szkocji, Niemiec.
Pod koniec lat 80., w Muzeum w Biskupinie kierowanym od 1983 roku przez mgr. Wiesława Zajączkowskiego, powstał projekt i rozpoczęto realizację zaplecza magazynowo-studyjnego. Za parkingiem rezerwatu stopniowo zaczął rozrastać się kompleks pracowni, warsztatów, magazynów, pomieszczeń studyjnych i gospodarczych. Także w latach 80. rozpoczęto budowę kompleksu rekonstrukcji poświęconych archeologii doświadczalnej. Powstało szereg obiektów związanych z hodowlą konika polskiego (tzw. tarpanów), bydła czerwonego rasy nizinnej oraz owiec wrzosówek. Zrekonstruowano piec chlebowy oraz piece garncarskie różnego typu. Na wzniesieniu znajdującym się niedaleko pawilonu muzealnego zlokalizowano stanowiska do wytopu i obróbki żelaza, wytopu brązu oraz produkcji dziegciu i smoły drzewnej. Rozpoczęto współpracę z szeregiem instytucji archeologicznych w całej Europie w zakresie problematyki stanowisk typu "mokrego", archeologii eksperymentalnej, konserwacji i popularyzacji.
W roku 2000 Muzeum Archeologiczne w Biskupinie stało się samodzielną jednostką kultury podległą sejmikowi województwa kujawsko-pomorskiego w Toruniu. Rezerwat archeologiczny obecnie obejmuje powierzchnię 24 ha. Na jego terenie znajduje się pawilon wystawowy, w którym prezentowane są znalezione w Biskupinie narzędzia, naczynia, ozdoby, broń, resztki roślin uprawnych i szkieletów zwierząt hodowlanych. Największe wrażenie robią jednak oryginalne fragmenty i rekonstrukcja części drewnianego grodu obronnego z VIII-VII w. p.n.e. Są to: dwa równoległe rzędy chat (po osiem w każdym rzędzie) otoczone drewnianym falochronem i wałem obronnym z bramą i wieżą strażniczą oraz pomost. Odtworzono też wnętrza dwóch chat. Składają się one z przedsionka i izby, w której stoi łoże-nary dla całej rodziny, a bliżej środka znajduje się okrągłe palenisko z kamieni polnych. Wejścia do chat zastawiano plecionymi z gałęzi furtami. Nieopodal grodu odtworzono poletka z uprawami takich samych gatunków zbóż, jak przed 25 wiekami, oraz zagrody, w których hodowane są koniki polskie (tarpany), owce wrzosówki i czerwone bydło rasy polskiej. Zrekonstruowano też piece garncarskie kultury łużyckiej, piec chlebowy z okresu wczesnego średniowiecza, stodołę, bróg i stajnię. Całość tej ekspozycji nazwana jest "Świt historii nad Jeziorem Biskupińskim". W każdym trzecim tygodniu września muzeum organizuje festyn biskupiński, obejmujący prezentacje eksperymentalne i pokazy odtwórcze. Rokrocznie Biskupin odwiedza około 250 tysięcy zwiedzających, co mu zapewnia miejsce w pierwszej dziesiątce muzeów w Polsce.
http://www.polishinfotrader.co.uk
Muzeum w Biskupinie można zwiedzać przez cały rok, codziennie w godzinach od 8.00 do 18.00, (w okresie zimowym do zmroku). Czas zwiedzania wynosi około 2 godzin.
fot. ze strony
http://www.poland.gov.pl
