MUZEUM MARTYROLOGII W GRUDZIĄDZU
muzea, skanseny, izby regionalne
W czasie okupacji hitlerowskiej szkoła była siedzibą gestapo. Wnętrze budynku Niemcy przystosowali do swoich potrzeb. Na parterze, obok głównego wejścia znajdowała się wartownia (dziś sekretariat). Klasy zostały podzielone ścianami, niektóre okna zamurowano lub zaopatrzono w żelazne kraty. Największe zmiany architektoniczne przeprowadzono w piwnicach. Pomieszczenia te zamieniono na cele więzienne. Oprócz celi znajdował się tam karcer, czyli ciemne i małe pomieszczenie (dł. 3,10 m, szer. 2,85 m i wys. 1,30 m). Przetrzymywano tam więźniów do całkowitego wyczerpania fizycznego i psychicznego. Oprócz tego była tam cela i ława śmierci, do której doprowadzony był prąd elektryczny. W ten sposób wykonywano wyroki śmierci.
Na ścianach i pod parapetami okien w celach więziennych było dużo napisów, głównie w j. polskim, ale też w j. niemieckim, j. rosyjskim i po łacinie np.:
"Jutro zgaśnie nam słoneczko..."
"Te psy zakatowali..."
"Christus regnat, Christus vincit..."
"Niech żyje Polska, chociaż my zginiemy..."
Ilu ludzi zginęło w murach tej szkoły nikt nie wie. Niemcy opuszczając miasto zniszczyli dokumenty zbrodni oraz podpalili budynek. Nikt nie wie jak wyglądała egzekucja, nie ma świadków przebiegu zbrodni.
6 marca 1945 r. Grudziądz został wyzwolony. W kwietniu 1945r. przeprowadzono w murach szkoły wizję lokalną, której celem było stwierdzenie stanu przebudowy szkoły, poznanie stopnia zniszczeń i przeznaczenia poszczególnych pomieszczeń.
W maju 1973 r. przedstawiciele ZBOWiD wystąpili z wnioskiem do władz o urządzenie w piwnicach szkoły muzeum męczeństwa Polaków. Postanowiono pomieszczeniom piwnicznym przywrócić wygląd z czasów wojny, zgromadzić pamiątki i dokumenty terroru. Na przeszkodzie urządzania wówczas izby pamięci stała ograniczona powierzchnia użytkowa budynku.
25 III 1977 r. Miejski Komitet Obywatelski Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa uznał więzienie śledcze gestapo i wpisał je do rejestru Miejsc Pamięci Narodowej w Grudziądzu jako "gestapowską katownię". 8 maja 1981 r. otwarto tu Izbę Pamięci Narodowej. 17 stycznia 1989 r. decyzją Zarządu Głównego ZBOWiD Muzeum Martyrologii w Grudziądzu za całokształt pracy nadano odznakę "Za zasługi dla ZBOWiD".
fot. z wikipedii
