opis: |
Siedzibą Muzeum Etnograficznego jest kompleks budynków
przy Bulwarach nad Wisłą z zabytkowym spichrzem wzniesionym w połowie XIX
wieku (przed 1848 r.), prawdopodobnie wg projektu Franciszka Turnelle'a -
ówczesnego architekta miejskiego Włocławka. Usytuowany ścianą szczytową do
Wisły spichrz reprezentuje typową budowlę magazynową o funkcji
przeładunkowej i posiada typowe cechy klasycyzmu. Jest to
czterokondygnacyjny budynek murowany nakryty dachem dwuspadowym. Do
szczytu odrestaurowanego spichrza dobudowano w latach 1980-1985 nową część
nawiązującą architektonicznie do jego bryły. Wcześniej w tym miejscu stał
spichrz drewniany, który spłonął w 1862 roku. Ekspozycje w Muzeum
Etnograficznym zostały udostępnione zwiedzającym w 1986 roku.
KULTURA LUDOWA KUJAW I ZIEMI DOBRZYŃSKIEJ
Wystawa zajmuje trzy kondygnacje zabytkowego spichrza. Przedstawia wieś z
przełomu XIX/XX wieku, pokazując poprzez najistotniejsze jej elementy
obraz nieistniejącej już kultury ludowej. Poszczególne zagadnienia
pokazane zostały w następującej kolejności.
Działy gospodarki podstawowej, rolnictwo, hodowlę i rybołówstwo poprzedza
wprowadzenie do całej wystawy zobrazowane mapami, tablicami zawierające
informacje o historycznych czynnikach mających wpływ na kształtowanie się
tradycyjnej kultury ludowej Kujaw i ziemi dobrzyńskiej. Podstawowy dział -
rolnictwo prezentowany jest poprzez narzędzia używane do prac rolniczych
(pługi, brony, radła, drapacze, ręczne siewniki) oraz fotogramy ukazujące
cykl prac polowych. W drugiej części wystawy pokazane są przedmioty
związane z hodowlą, z wylęganiem się drobiu (kosze, skojce), z
przetwórstwem domowym (koryto do parzenia świń), z wykorzystywaniem
zwierząt do prac polowych (jarzma) oraz transportu (uprząż końska).
Specyfikę obu regionów, ich nadrzeczne wiślane położenie oraz obecność
jezior, akcentują na wystawie przedmioty związane z rybołówstwem, które
było ważnym sposobem zdobywania pożywienia. Prezentowana jest tutaj duża
łódź wiślana, sieci oraz samołówki rybackie i kosze do przechowywania
złowionych ryb. Wystawę wzbogacają krótkie teksty i fotogramy tematycznie
związane z prezentowanymi działami.
Ekspozycja w tej części obejmuje pięć głównych rzemiosł: garncarstwo,
kowalstwo, kołodziejstwo, bednarstwo, plecionkarstwo. W każdym z działów
są prezentowane zarówno narzędzia jak i wyroby rzemieślnicze, co ułatwia
zwiedzającemu wyobrażenie o pracy ówczesnych wytwórców. Uzupełnieniem są
krótkie teksty i fotogramy przedstawiające rzemieślników przy pracy.
Prezentację rzemiosł kończy ciesielstwo ukazujące narzędzia pracy cieśli
wiejskich i obrazujące poprzez rysunki podstawowe detale konstrukcyjne. Ta
część wzbogacona jest licznymi przezroczami ukazującymi typy budynków i
całych zagród charakterystycznych dla Kujaw i ziemi dobrzyńskiej.
Ekspozycja w tej części prezentuje fragmenty wyposażenia wnętrza
mieszkalnego, kujawskiego i dobrzyńskiego. Zestawienie ich obok siebie
pozwala dostrzec istotne różnice w wyglądzie mebli charakterystycznych dla
obu regionów. Ponadto pokazane są drobne sprzęty domowe związane z
przygotowywaniem pożywienia i utrzymywaniem czystości. Oba aneksy łączy
"ołtarzyk domowy". Duży fragment wystawy poświęcony jest odświętnym
strojom kujawskim. Są tutaj kobiece i męskie stroje Kujawiaków z poł. XIX
wieku z zaakcentowaniem funkcjonujących jeszcze wówczas samodziałów oraz
typowy dla regionu kujawskiego strój odświętny noszony na przełomie XIX/XX
w. Uzupełniają całość materiały ikonograficzne, a więc kopie według
szkiców Wojciecha Gersona z poł. XIX wieku pokazujące stroje kujawskie i
kobiece nakrycia głowy.
Bogato prezentowana jest kolekcja zabytkowej rzeźby ludowej z wiodącym w
tym regionie przedstawieniem Matki Boskiej Skępskiej wzorowanej na
"cudownej", gotyckiej figurze Maryi z sanktuarium maryjnego w Skępem.
Prezentowane zabytki dają pełny przegląd istniejących na tym terenie
warsztatów rzemieślniczych i tworzących tutaj artystów samorodnych.
Ponadto pokazane są wizerunki Chrystusa Ukrzyżowanego oraz różni święci
patroni (św. Jan Nepomucen, św. Wawrzyniec, św. Antoni Padewski).
Ostatni fragment wystawy przybliża żywe nadal na Kujawach zwyczaje
zapustne. Pokazane są kostiumy i rekwizyty przebierańców zapustnych,
pośród których wiodącą rolę odgrywały maszkary zwierzęce, "koń", "bocian",
"niedźwiedź" i "koza" . Uzupełnieniem tej części ekspozycji są instrumenty
muzyczne typowe dla kujawskich kapel ludowych. Niektóre z nich (harmonia,
skrzypce) towarzyszyły zapustnym zwyczajom. |