muzea, skanseny, izby regionalne

Budynek Gmachu Głównego muzeum został wzniesiony w latach 1925-1930 z przeznaczeniem na pomieszczenie Muzeum Kujawskiego. Autorem projektu był ówczesny architekt miejski Stefan Narębski. Budowa w znacznej mierze była finansowana ze składek społecznych. Do 1972 r. gmach ten był jedyną siedzibą Muzeum Kujawskiego. Obecnie mieszczą się w nim oprócz gabinetu Dyrekcji i administracji muzeum: Dział Fajansu, ekspozycja stała - "Fajans włocławski" oraz główna sala wystaw czasowych.

FAJANS WŁOCŁAWSKI
Wystawa mieści się w trzech salach i korytarzu wewnętrznym, na I piętrze gmachu głównego muzeum. Została ona zorganizowana w 1984 r. Na wystawie zaprezentowanych jest 525 zabytków obrazujących historię zdobnictwa fajansu w latach 1873-1991. Na różnorodnych pod względem formy i funkcji wyrobach pokazano wszystkie techniki zdobnictwa, z których po 1945 r. reaktywowano tylko ręczne malowanie.

GALERIA PORTRETU POLSKIEGO
Wystawa mieści się w jednej sali wystawowej i korytarzu na drugim piętrze gmachu głównego. Została zorganizowana z okazji 100-lecia istnienia Muzeum i oddana dla zwiedzających w dniu obchodów jubileuszu 14 marca 2009 r.
   Ekspozycja stała "Galeria portretu polskiego" prezentuje dzieła autorstwa wybitnych malarzy polskich, a w przypadkach kilku najstarszych obrazów, także twórców anonimowych. Znalazły się na niej obrazy od początku XIX w. do połowy XX w. Pokazane w układzie chronologicznym, dają widzowi możliwość poznania przemian stylistycznych, jakim ulegało malarstwo portretowe, najogólniej rzecz ujmując - od klasycyzmu do koloryzmu.
   Wystawę otwierają obrazy z 1. połowy XIX wieku. W grupie tej znalazły się portrety należące do późnego klasycyzmu i empre'u oraz epoki romantyzmu. Ich twórcami są m.in. Franciszek Ksawery Lampi, Aleksander Molinari i Franciszek Pfanhauser. W zespole tym nie zabrakło portretów osobistości znaczących w historii regionu - wizerunku generała Augustyna Słubickiego czy portretu Wiktora Słupskiego - od 1832 r. kancelisty Urzędu Miejskiego we Włocławku. W tej grupie na szczególne wyróżnienie zasługują obrazy artystów związanych z regionem - malarki Marii Wodzińskiej pochodzącej ze Służewa, narzeczonej F. Chopina i muzy J. Słowackiego oraz Feliksa Pęczarskiego, wybitnego malarza scen rodzajowych, który ostatnie lata życia spędził we Włocławku.
   Wśród obrazów z 2. połowy XIX wieku znalazły się przede wszystkim realistyczne płótna artystów należących do grona "polskich monachijczyków" - Kazimierza Alchimowicza, Józefa Simmlera, Witolda Pruszkowskiego, Władysława Czachórskiego czy Teodora Axentowicza.
   Grupa dzieł z okresu Młodej Polski jest różnorodna i reprezentatywna dla wielu kierunków. Impresjonizm reprezentuje Leon Wyczółkowski, symbolizm - Jacek Malczewski i Vlastimil Hofman, secesję Józef Mehoffer.
   Prezentowany na wystawie zbiór obrazów z okresu międzywojennego jest najbardziej różnorodny pod względem stylistycznym. Z lat 20. i 30. XX w. pochodzą portrety takich znakomitych malarzy, jak: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Wojciech Kossak, Alfons Karpiński, Olga Boznańska czy Jan Cybis.
   Uzupełnieniem Galerii portretu polskiego jest ekspozycja wizerunków postaci historycznych prezentowana na korytarzu. Są na niej portrety królów, bohaterów narodowych powstałe od XVII po 2. połowę XX wieku - artystów anonimowych i malarzy pochodzących z pracowni wybitnych twórców - m.in. Van Dycka czy Marcelego Bacciarellego.

Gmach Główny Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku  znajduje się przy ul. Słowackiego 1a (zobacz na mapie).