TUCHOLSKI PARK KRAJOBRAZOWY
obiekty przyrodnicze - parki krajobrazowe
Tucholski Park Krajobrazowy (TPK) został utworzony w
1985 roku z siedzibą w Tucholi. Wraz z pozostałymi parkami Borów Tucholskich i obszarami
chronionego krajobrazu TPK tworzy zwarty system ekologiczny, składający
się na unikatowy, bardzo cenny obiekt przyrody, pretendujący do statusu
rezerwatu biosfery. Powierzchnia Parku wynosi 36 983 ha, a wraz z otuliną
52 929 ha, z czego lasy zajmują 72%, użytki rolne - 21%, wody - 3%, a
pozostałe tereny - 4%.
Główną osią systemu hydrograficznego Parku jest rzeka Brda wraz z
dopływami: Czerską Strugą, Bielską Strugą, Rudą, Szumionką, Kiczą i
Raciąską Strugą. Antropogenicznym, ale również wartościowym, elementem
systemu hydrologicznego Parku jest Wielki Kanał Brdy, doprowadzający wodę
dla nawodnienia Łąk Czerskich. Na odcinku od miejscowości Rytel do ujścia
Bielskiej Strugi Brda tworzy liczne, malownicze meandry. Poniżej rzeka
płynie głęboko wciętą doliną (odcinek przełomowy, tzw. Piekło), a nurt
upodabnia ją do rzek górskich. Brda jest uznanym w kraju szlakiem
turystyki kajakowej. Niezwykłymi obiektami hydrotechnicznymi są akwedukty,
w tym szczególnie ciekawy w Fojutowie, w miejscu krzyżowania się Kanału z
Czerską Strugą. Na obszarze Parku występuje 35 jezior polodowcowych o
łącznej powierzchni 823 ha, a w otulinie - 26 jezior o powierzchni 648 ha.
Dominującym zbiorowiskiem roślinnym w TPK jest bór świeży, który
zajmuje 63% powierzchni. Występują także zbiorowiska boru suchego (12%) i
boru mieszanego świeżego (około 9%). W dolinach rzek (głównie Brdy)
spotyka się siedliska grądu zboczowego oraz zbiorowiska lasów łęgowych
(łęg olsowy). Istotne znaczenie w składzie roślinności ma roślinność
torfowiskowa (głównie torfowisk wysokich i przejściowych) oraz roślinność
źródlisk i roślinność wodna. Unikatowym składnikiem flory Parku są
porosty, w tym nadrzewne (około 250 gatunków), co potwierdza naturalność
środowiska i bardzo niski poziom zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego.
Spośród wielu gatunków roślin rzadkich i chronionych należy wymienić:
płucnicę islandzką, brodaczki, tarczownice, kocanki piaskowe, turzycę
piaskową, przylaszczkę pospolitą, sasankę, pełnik europejski, rojnik
pospolity, kopytnik pospolity, zawilec gajowy i żółty, dziewięćsił
bezłodygowy, lilię złotogłów, marzankę wonną, skrzyp olbrzymi, rosiczki,
chamedafne północną, zimoziół północny, mącznicę lekarską, grzybienie,
grążel żółty, lobelię jeziorną, poryblin jeziorny. Z gatunków krzewiastych
występują: wawrzynek wilczełyko, kalina koralowa, kruszyna pospolita,
bluszcz pospolity, bagno zwyczajne. Wśród drzew najbardziej wartościowe są
cis pospolity i jarząb brekinia, chronione w rezerwatach.
W sąsiedztwie wielu jezior wytworzyły się torfowiska, od niskich po
wysokie. Tam też skupiona jest niezwykle cenna, coraz rzadziej spotykana,
roślinność torfowiskowa. Z gatunków chronionych i rzadkich wymienić można
lobelię jeziorową, poryblin jeziorny, bagno zwyczajne, rosiczki,
porostnicę wielokształtną.
Na terenie Tucholskiego Parku Krajobrazowego zarejestrowano 9
chronionych gatunków ryb (m.in. troć jeziorna i piskorz), 13 gatunków
płazów i 5 gatunków gadów (wszystkie podlegają ochronie), 120 gatunków
ptaków (m.in. wpisane do "Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt" kania czarna
i puszczyk) oraz 34 gatunki ssaków (m.in. borsuk, gronostaj, piżmak, jeleń
szlachetny).
Najwartościowsze fragmenty Parku objęte zostały ochroną
rezerwatową. Istnieje 8 rezerwatów przyrody: "Ustronie", "Cisy nad Czerską
Strugą", "Bagno Grzybna",
"Jezioro Zdręczno", "Jeziorka Kozie", "Źródła
Rzeki Stążki", "Bagna nad Stążką",
"Dolina Rzeki Brdy". Poza tym na
terenie Parku i otuliny istnieje ponad 160 użytków ekologicznych a ochroną
objęto również 288 drzew, 6 grup głazów narzutowych, 5 stanowisk
roślinnych oraz 1 stanowisko ptaków jako pomniki przyrody.
