PARK W SAMOSTRZELU   gm. Sadki, pow. Nakło n. Notecią
kategoria:

obiekty przyrodnicze - zabytkowe parki dworskie
opis: Samostrzel był gniazdem rodowym Samostrzelskich w XV-XVI w., a od końca XVII w. do wybuchu II wojny światowej - rodu Bnińskich. Okazały pałac, zbudowany w połowie XVIII w., otaczały ogrody w stylu włoskim, które w kierunku północnym przechodziły stopniowo w w naturalny zespół parkowo-leśny. Około 1830 r. podczas przebudowy pałacu zmieniono również kompozycję parku na park krajobrazowy typu angielskiego. Dla celów parkowych zaadaptowano fragment lasu dębowo-grabowego zajmującego malowniczą dolinę Rokitki i jej zbocza. Część zachowanego do dziś drzewostanu pochodzi  z tego założenia.
   Największe zmiany w pałacu i jego otoczeniu nastąpiły około 1880 r. za czasów Ignacego Bnińskiego i jego żony Emilii z Korzbok-Łąckich. Najwięcej pracy i kosztów pochłonęło przekomponowanie i powiększenie założenia parkowego, gdzie najistotniejszym było założenie ogrodu tarasowego usytuowanego na stoku wzgórza, na którym wzniesiono pałac. Został on zlokalizowany na głównej osi widokowej, a poszczególne tarasy połączono schodami umieszczonymi z obu stron założenia. Tarasy zostały wzmocnione murami oporowymi, w których utworzono piwnice ciągnące się w głąb stoku. Tarasy przyozdobiono pergolami, fontannami, a w murach oporowych wykonano nisze mieszczące kopie antycznych rzeźb (zobacz). Na osi elewacji parkowej pałacu wytyczono kolisty podjazd oddzielony od dalszej partii parku krajobrazowego nie zachowanym już murkiem zakończonym balustradą. Wówczas także obszar parku uległ znacznemu poszerzeniu. Motywem jego centralnej części była rzeczka Rokitka, która przepływając w głębokim parowie przez całe założenie tworzyła malownicze zakola. 
   Ogród tarasowy w Samostrzelu zaliczany był do najbogatszych i najwspanialszych tego typu kompozycji na ziemiach polskich, naśladujący włoskie ogrody renesansowe i nawiązujący do słynnych ogrodów tarasowych z XVI wieku w Tivoli nieopodal Rzymu. Prawdopodobnie projektantem ogrodu był jeden z najlepszych europejskich architektów od parków i ogrodów - Francuz Edward André, a realizatorem kompozycji - belgijski dendrolog  Beisenso de Kolono.
   Do dzisiaj z ciekawego, wiekowego drzewostanu zachowało się na powierzchni 26 ha parku około 500 drzew, określonych na wiek około 180-190 lat. Są to głównie lipy, jesiony, klony, buki oraz dęby. Z iglaków znajdziemy sosnę pospolitą, choinę kanadyjską, cis pospolity, kosodrzewinę, modrzew europejski, oraz świerki pospolite i kłujące. Miano pomników przyrody uzyskały rosnące tu cztery białe topole, trzy jesiony wyniosłe, pięć dębów szypułkowych, dwa buki pospolite, wiąz szypułkowy, klon pospolity, dąb szypułkowy - piramidalny, klon jawor, kasztanowiec biały oraz lipa drobnolistna.
źródło: Łaniecki S., Pałace, dwory i folwarki powiatu nakielskiego, Sępólno Kraj.- Nakło n. Notecią, 2005
Kaja R., Przewodnik po zespołach pałacowych i dworskich, Bydgoszcz, 2002
jak trafić: Zmotoryzowani dojadą drogą krajową nr 10 do miejscowości Sadki, gdzie skręcą na południe w drogę lokalną, która po 2 km doprowadzi do Samostrzela. Istnieje też możliwość dotarcia pociągiem na trasie Bydgoszcz - Piła. Należy wysiąść na stacji kolejowej w Samostrzelu, po czym pieszo udać się w kierunku północnym do centrum wsi, gdzie znajduje się pałac. Obok zespołu pałacowo-parkowego przebiega żółty szlak turystyczny Bydgoszcz - Nakło n. Notecią - Piła.
 
zdjęcie:


fot. K. Walenciuk  http://szubin.torun.lasy.gov.pl