OGRÓD ZOOBOTANICZNY W TORUNIU
obiekty przyrodnicze - ogrody botaniczne, zoologiczne, dendrologiczne
W drugiej połowie XVII wieku na terenie obecnego Ogrodu Zoologicznego znajdował się dworek z budynkami gospodarczymi, który z powodu zadłużenia przeszedł w ręce Rady Miasta. W 1797 roku cały teren został wykupiony przez doktora medycyny Johanna Gottlieba Schultza, który zaczął nasadzenia zmierzające do przekształcenia terenu w ogród botaniczny. Właściciel starał się nadać ogrodowi charakter sentymentalny, wzniósł wiele budowli wodnych (mostki, śluzy) oraz ogrodowych (altany, ptaszarnia, cieplarnia i dom ogrodnika). Zakupiony teren uporządkował, sprowadził wiele gatunków drzew i roślinności. Posadził na nim wiele okazałych i rzadko spotykanych okazów roślin europejskich, dając początek ogrodowi botanicznemu.
Po śmierci Schultza majątek, zgodnie z jego wolą, został przekazany Królewskiemu Gimnazjum w Toruniu. Do XIX wieku posiadłość zarządzana była przez ogrodników, jednak podupadła na początku XX wieku z powodu szybkiej urbanizacji miasta, szczególnie Bydgoskiego Przedmieścia. Po I wojnie światowej ogród podupadł i częściowo był dziko zarośnięty. Pomimo starań władz Torunia nie udawało się przywrócić Ogrodowi dawnej świetności.
Duży rozkwit przeszedł Ogród po 1920 r., kiedy przejęły go władze Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, które gruntownie odnowiły teren. Do 1933 roku zrekonstruowano stare ścieżki i wytyczono nowe, urządzono zbiory złożone z setek gatunków roślin, przetrzebiono krzewy, wzbogacono drzewostan cennymi gatunkami polskimi (brzozą polarną, wisienką stepową, brekiniami, cisem) w celu praktycznej nauki botaniki. Utworzono grupy systematyczne roślin kwiatowych oraz trzy zbiory roślin pontyjskich. Podejmowano również próby doświadczalne m.in. założono plantacje skalnicy sprowadzonej z Syberii i współpracowano z ogrodami botanicznymi w Poznaniu i Krakowie.
W początkowym okresie PRL-u, aż do lat 60., ogród posiadał słabą opiekę. Od 1953 roku zarządzał nim Dom Harcerza w Toruniu, (później Młodzieżowy Dom Kultury w Toruniu). Od 1965 roku, dzięki na stałe zamieszkałemu w Argentynie Arnbertowi Sadeckiemu, do Ogrodu zaczęto sprowadzać zwierzęta. Zbudowano woliery i wybiegi. Sprowadzono m.in. lamy, papugi ary i jaka tybetańskiego. Od lat 70. XX wieku ogród jest stale otwarty dla zwiedzających.
Do początku lat 90. XX w. sprowadzano kolejne zwierzęta, m.in. małpy, jenoty, arui i papugi. Od 1993 roku Ogród Zoobotaniczny otrzymuje dofinansowanie z budżetu Miasta Torunia. W latach 90. udostępniono "mini-zoo" dla dzieci, gdzie można pobawić się ze zwierzętami w małych wolierach. Od 2007 Ogród należy do Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych.
Obecnie ogród zajmuje powierzchnię 3,81 ha o dość urozmaiconej morfologii, znajduje się tu jeden staw. Na niewielkim stosunkowo obszarze rośnie blisko 500 drzew reprezentujących ponad 50 gatunków, wiele krzewów i bylin. W ogrodzie jest jedenaście drzew - pomników przyrody ożywionej. Do najciekawszych gatunków należą: miłorząb dwuklapowy, buk pospolity odmiany purpurowej, magnolie czy tulipanowiec amerykański. Rośnie tu dużo pięknych różaneczników, powojników, istnieje kolekcja róż i roślin skalnych. Wg stanu na dzień 30 kwietnia 2010 roku "zwierzostan" Ogrodu Zoobotanicznego w Toruniu liczył 85 gatunków zwierząt, reprezentowanych przez 278 sztuk. Podział wg grup zwierząt wygląda następująco:
ssaki – 19 gatunków, 69 sztuk
ptaki – 45 gatunków, 142 sztuki
gady – 18 gatunków, 49 sztuk
płazy – 3 gatunki, 18 sztuk
Do zgromadzonych tu zwierząt należą niedźwiedzie, żubry, surykatki, rysie, małpy, strusie, jeżozwierz, mundżaki chińskie, walabia Bennetta, gorale długoogoniaste, arui, alpaki, osły, kozy bezoarowe a także zbiór gadów i płazów (herpetarium) oraz ptactwa eksponowanego w ptaszarni i na wybiegach. Ogród posiada dużą kolekcję papug.
Zabytki i pomniki na terenie ogrodu:
- Nagrobek J. Schultza, założyciela toruńskiego ogrodu botanicznego
- zabytkowy dworek z XVIII wieku, zbudowany na średniowiecznych fundamentach (prawdopodobnie krzyżackiej wieży obserwacyjnej)
- Zabytkowa drewniana willa Laegnera z unikalną polichromowaną boazerią z 1900, przeniesiona w 2002 z dzielnicy Mokre z ul. Kościuszki 73 i odrestaurowana
- głaz narzutowy z napisem upamiętniającym twórcę ogrodu J. Schultza, z charakterystyczną figurką ptaka,
- grobowiec założyciela ogrodu Johanna Gottlieba Schultza.
http://mrowkojad.wordpress.com
