OBELISK KU CZCI POMORDOWANYCH W OBOZIE NA BŁONIACH
W INOWROCŁAWIU
miejsca pamięci narodowej
Obóz w Inowrocławiu, podlegający placówce Gestapo w Poznaniu, powstał w 1940 r. Budowę rozpoczęto w sierpniu 1940 roku, głównie pracą politycznych więźniów szczeglińskich. Wykonali oni wykopy pod fundamenty ogrodzenia i budynków, postawili dwie wieże wartownicze: jedną w narożniku północno-zachodnim, drugą w południowo-wschodnim. Obóz był ogrodzony betonowym murem, nad którym zamontowano drut kolczasty. Do dyspozycji Gestapo został oddany 15 września 1940 roku. Inowrocławski obóz określany był jako "obóz przejściowy", bądź też w okresie późniejszym - "więzienie policyjne policji bezpieczeństwa i wychowawczy obóz pracy".
Trudno określić dokładną liczbę więźniów inowrocławskiego obozu. Jednorazowo przetrzymywano kilkuset więźniów (około 600 osób), choć liczba ta zmieniała się w różnych okresach istnienia obozu. Szacuje się, że przez Błonie przeszło kilkanaście tysięcy osób, z czego ponad 500 zmarło lub zostało zamordowanych.
W strukturze narodowościowej przeważali Polacy, chociaż wśród więźniów znajdowali się również Żydzi, Cyganie, Rosjanie, Amerykanie, Anglicy, Francuzi, Niemcy i obywatele Kanady. Najliczniejszą grupę więźniów stanowili więźniowie polityczni. Część z nich to osadzeni przeniesieni ze Szczeglina. Byli to ludzie związani z podziemnymi organizacjami, działającymi na terenie rejencji Inowrocławskiej, takimi jak: Kujawski Związek Polityczno-Literacki we Włocławku, ZWZ-AK, Grupa Wywiadowcza PZP "Wybrzeże", NOW podokręg "Ruina", Polska Armia Powstania (rejon Inowrocław), Polski Związek Powstańczy, Wojskowa Służba Kobiet, Szare Szeregi. Do więźniów politycznych zaliczono także duchownych oraz Polaków, których Gestapo nie wiązało z żadną organizacją wojskowo-polityczną ze względu na brak dowodów, m.in. działacze harcerstwa.
Więźniowie mieszkali w barakach - barak kobiecy składał się z 3 sal, zaś męski z 6. W każdej z sal - tzw. sztubie - znajdowały się trzy- lub czteropiętrowe prycze, przy czym odstępy pomiędzy kolejnymi kondygnacjami były bardzo niewielkie. W okresach przepełnienia na jednej takiej pryczy spały 2-3 osoby, często ludzie spali także na podłodze. Przydziałowe koce i ogrzewanie w barakach pojawiły się dopiero około 1944 roku. Fatalne były w obozie warunki sanitarne. Niemożność utrzymania czystości w pomieszczeniach, przepełnienie obozu i nieludzkie warunki doprowadziły do epidemii różnych chorób wśród więźniów, m.in. czerwonki, tyfusu, grypy. Więźniowie mieli biegunki, zdarzały się przypadki gruźlicy, szkarlatyny. Powszechne były wszawica, zapluskwienie, świerzb.
Do obowiązków więźniów należała oczywiście praca. Więźniowie inowrocławskiego obozu pracowali m.in. na kolei (przy rozładunku węgla), w sąsiadującym z obozem ogrodnictwie, w uzdrowisku, w koszarach. Część, która pozostawała w obozie, m.in. więźniowie polityczni, pracowali jako stolarze, szewcy, kowale, krawcy, kobiety często w kuchni czy szwalni.
Obóz na inowrocławskich Błoniach, nazywany "przejściowym" ze względu na fakt, iż większość więźniów nie była przetrzymywana tu długo, ale wysyłana dalej (do Sachsenhausen, Auschwitz, Mauthausen, Ravensbrück i innych), może być porównywany do miejsc największych zbrodni hitlerowskich. Warunki, jakie w nim panowały (zwłaszcza do 1943 roku) oraz perfidia i okrucieństwo, z jakim obchodzono się z więźniami, pozwalają zaliczyć inowrocławski obóz do niezwykle ciężkich, a nawet pokusić się o nazwanie go "koncentracyjnym". Obóz na Błoniach istniał do 22 stycznia 1945, kiedy przejęli go Polacy.
www.szlakipamieci.kujawsko-pomorskie.pl
fot. A. Sikorska
