MIEJSCE STRACEŃ W MNISZKU  gm. Dragacz,  pow. Świecie
kategoria:

miejsca pamięci narodowej
opis: W czasie okupacji. hitlerowcy wymordowali w okolicach Mniszka w dołach pożwirowych około 10 tysięcy osób spośród ludności polskiej i żydowskiej z byłych powiatów: świeckiego, grudziądzkiego, chełmińskiego, bydgoskiego i starogardzkiego. Największa fala egzekucji miała miejsce od października 1939 r. do wiosny 1940 r. Jednymi z pierwszych ofiar  byli pacjenci Szpitala Psychiatrycznego w Świeciu n/Wisłą. Wśród nich był także ówczesny dyrektor szpitala dr Józef Bednarz, który wybrał śmierć wraz ze swoimi podopiecznymi. Dalszymi ofiarami Mniszka byli mieszkańcy okolicznych powiatów. Przywożono ich do byłej żwirowni krytymi samochodami i rozstrzeliwano.
   Liczbę ofiar w zbiorowej mogile w Mniszku szacuje się na około 10 tysięcy. Brak jest archiwaliów i dokładnych danych precyzujących liczbę pomordowanych. W lipcu 1944 roku hitlerowcy postanowili usunąć ślady swej zbrodniczej działalności. Wtedy to przywieziono do mniszka jeńców wojennych, którzy wykopywali zwłoki, układali je w stosy i palili. Przypuszcza się, że owi jeńcy byli ostatnimi ofiarami hitlerowców w Mniszku.
   14 września 1947 roku odbył się na terenie żwirowni w Mniszku wielki symboliczny pogrzeb ofiar hitlerowskiego terroru. Pośród piaszczystego wąwozu została usypana ponad 150 metrowa mogiła. Ostateczne prace nadające obecny wygląd miejscu martyrologii zakończono w 1969 roku. Wzdłuż całej mogiły rozciągają sie kamienne bloki poświęcone kobietom, mężczyznom, dzieciom, księżom, nauczycielom, żołnierzom, członkom ruchu oporu, Żydom i ofiarom eutanazji. Centralnym elementem mogiły jest wysoki, betonowy krzyż z gablotą u podstawy, w której zgromadzono dowody hitlerowskiego bestialstwa. Są tam piszczele, fragmenty łopatek ludzkich, czaszki z przestrzelinami po kulach karabinowych, resztki obuwia oraz drobne dewocjonalia. Pomnik na mogile wykonał w 1947 roku mistrz kamieniarski ze Świecia p. Schmidt, a bloki kamienne wykonał artysta plastyk z Torunia p. R. Rogatty.
źródło: Kozłowski R., Przewodnik po miejscach walki i męczeństwa w gminie Dragacz, Dragacz, 1992
jak trafić: Jadąc drogą międzynarodową E75 ze Świecia na północ, po lewej stronie drogi  zobaczymy kamienną tablicę z informacją o miejscu martyrologii w Mniszku. Zgodnie z drogowskazem skręcamy w leśną, asfaltową drogę, która po 3 km doprowadzi nas do dawnej żwirowni gminnej "Kisy" w Mniszku.
 
zdjęcie:

fot. J. Pawełczak