opis: |
Historia
Historia powstania kościoła wiąże sie ze staraniami społeczności polskiej,
która od 1898 roku usiłowała
uzyskać zgodę władz pruskich na budowę nowego kościoła katolickiego w
Bydgoszczy. Zgoda została wydana w 1906 roku pod warunkiem powstania dwóch
kościołów: jednego dla Polaków - p.w. św. Trójcy i drugiego dla Niemców
- p.w.
Serca Jezusa. Ta druga świątynia miała być ufundowana przez władze
państwowe dla niemieckich katolików zamieszkujących Śródmieście.
Na
miejsce budowy wybrano Elisabethmarkt - miejski plac targowy. Kościół
wybudowany został dzięki funduszom rządowym w latach
1910-1913. Projekt wstępny wykonano w Biurze Projektów Wydziału
Budownictwa Robót Publicznych w
Berlinie w maju 1908 roku. Głównym architektem i budowniczym był Oskar
Hossfeld z Turyngii - uznawany za specjalistę od budowy kościołów, muzeów
i zabytków w Prusach w Ministerstwie Robót Publicznych. Kościół
konsekrował sufragan gnieźnieński ks. bp W. Kloske 19 czerwca 1913 roku.
Początkowo świątynia była kościołem pomocniczym w obrębie parafii farnej.
Do 1920 roku służyła duszpasterstwu katolików niemieckich, a następnie
duszpasterstwu katolików polskich i niemieckich (nabożeństwa w języku
niemieckim zlikwidowano 17 lutego 1924 r.), ale do 1945 r. stanowił
własność gminy niemieckiej. W 1924 roku kardynał Edmind Dalbor wydał
dekret o powstaniu nowych parafii, w tym parafii Najświętszego Serca Pana
Jezusa. Od 1925 roku jej proboszczem był ks. kanonik Kazimierz
Stepczyński, który został rozstrzelany przez Niemców w 1939 roku. W czasie
II wojny światowej kościoła nie dotknęły zniszczenia wojenne. W latach
1982-1988 odnowiono generalnie wnętrze kościoła, a w 2002 r. zyskał nową
elewację oraz zewnętrzną iluminację. Architektura
Kościół p.w. NSPJ w Bydgoszczy został zbudowany w stylu neobarokowym, z
tynkowana elewacją. Charakteryzuje się układem bazylikowym z wydzielonym
transeptem, nad którym wznosi się kopuła. Świątynia jest trójnawowa, z
prezbiterium zamkniętym trójbocznie, skierowanym na północ. Posiada dwie
kaplice, jedną zakrystię na dole i drugą na piętrze. Kościół może
pomieścić około 2000 wiernych, z tego 367 miejsc siedzących w nawie
głównej i 34 siedzące na emporze organowej oraz 45 miejsc siedzących w
nawach bocznych na ławkach rozmieszczonych wzdłuż ścian. Do świątyni
prowadzą trzy wejścia główne i dwa boczne. W sumie ma 812 metrów
kwadratowych powierzchni użytkowej i kubaturę 17,1 m sześciennego. Do
transeptu od wschodu i zachodu przylegają zbliżone do kwadratu
przedsionki. Do południowego ramienia transeptu i nawy bocznej przylega
prostokątna przybudówka, z wejściem na wieżę o wysokości 48,4 m. Wieża
zwieńczona jest hełmem baniastym z latarnią. Oprócz dzwonów na wieży
umieszczono zegar wybijający godziny i półgodziny. Rynny, hełm wieży i
wszystkie sygnaturki pokryto blachą miedziową. Fasada ujęta jest
pilastrami oraz zwieńczona jest dekoracyjną attyką. W nawie głównej,
prezbiterium i ramionach transeptu zastosowano sklepienia kolebkowe na
gurtach. Posadzkę nawy głównej wyłożono piaskowcem, natomiast prezbiterium
- z płyt marmurowych.
Zabytkowe wyposażenie kościoła
W kościele warto zwrócić uwagę na ołtarze:
- główny - pierwotnie znajdował się w nim obraz Serca Jezusowego malarza
Bolesława Lemańskiego. W 1930 r. zastąpiono go obrazem Najświętszego Serca Pana
Jezusa, namalowanym przez profesora Łączyńskiego.
- boczny w nawie lewej z obrazem Wniebowzięcia NMP
- boczny w nawie prawej z obrazem św. Józefa
- drugi boczny w nawie prawej z figurą św. Antoniego, wyrzeźbioną
w 1924 r. przez prof. Giecewicza.
- w kaplicy przylegającej do lewej nawy początkowo znajdowała się tu
figura MB Bolesnej, a obecnie ołtarz barokowy i obraz św. Teresy, dzieło
prof. Fraczyńskiego.
Organy o napędzie elektrycznym zostały zbudowane w 1913 roku przez
firmę Paula Voelknera z Bydgoszczy i posiadały 26 rejestrów i 2 manuały, a
później zostały przebudowane i wzbogacone o 23 rejestry. |
źródło: |
Parucka K., Zabytki Bydgoszczy, Bydgoszcz, 2008
Derenda J., Piękna stara Bydgoszcz, Bydgoszcz miasto na Kujawach, t. 1,
Bydgoszcz, 2006
Rogalski B., Architektura sakralna Bydgoszczy dawniej i dziś, Kronika
Bydgoska XII (1990), Bydgoszcz, 1991 |