KOŚCIÓŁ P.W. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NMP W ŚWIECIU

kategoria:

zabytki architektury - budowle sakralne

opis:

Historia kościoła
Początków kościoła należy szukać w początkach XVII w., gdy ówczesny burmistrz Świecia Jerzy Kapel po pożarze w 1623 roku wystawił nową, drewnianą świątynię. Rok później sprowadził do miasta Bernardynów z Bydgoszczy i ufundował klasztor. Zakonnicy w 1692 r. rozpoczęli, a około 1720 roku zakończyli budowę obecnego kościoła, murowanego z cegły w stylu barokowym. W 1721 r. biskup kujawski Antoni Szembek poświęcił kościół, w którym umieszczono łaskami słynący obraz Matki Boskiej Świeckiej, przeniesiony ze Starej Fary. Równocześnie wznoszono budynek klasztorny, oddany bernardynom w 1718 roku. W następnych latach dobudowano dziedziniec krużgankowy i wieżę bramną (1741 r.) i w ten sposób pobernardyński kompleks nabrał dzisiejszego wyglądu. Klasztor został zniesiony kasatą przez rząd pruski w 1816 roku, a budynki klasztorne zaadoptowano w 1822 r. na szpital miejski. Natomiast w 1845 roku podjęto decyzję, aby w zabudowaniach klasztornych urządzić szpital dla osób chorych psychicznie. Po pożarze w 1902 roku, odbudowany i powiększony. Obecnie dawne pomieszczenia klasztorne wykorzystywane są przez liceum katolickie. Kościół natomiast do dziś służy mieszkańcom miasta nad Wisłą.

Architektura kościoła i wyposażenie
Wszystkie obiekty są w stylu barokowym, murowane z cegły, otynkowane. Pięcioboczny nieregularny dziedziniec przed kościołem od zachodu, wydłużony ku północy, otoczony z czterech stron arkadowym krużgankiem, w którym od frontu znajduje się wieża bramna. Krużganek z arkadami filarowymi zamkniętymi łukami półkolistymi, sklepiony kolebkowo-krzyżowo. Ściany wewnętrzne krużganka z wnętrzami arkadowymi. Wieża bramna kwadratowa dwukondygnacyjna. W górnej kondygnacji elewacji zewnętrznej i dziedzińcowej są wnęki oraz prostokątne okna, we wnęce od dziedzińca znajduje się gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z pierwszej połowy XV wieku, a we wnęce elewacji zewnętrznej, barokowa rzeźba z połowy XVIII w., przedstawiająca patronkę kościoła Najświętszą Pannę Marię Niepokalanie Poczętą. W krużganku obrazy ze scenami z życia Chrystusa, z których pierwszych trzynaście malował bernardyn brat Linka, (1792), rokokowe, silnie zniszczone - jeden z nich (ze sceną mycia nóg), konsekrowany w 1964 roku przez Lesława Szolginię ze Świecia. Obrazy 15-18 namalowane na przełomie wieków XIX i XX, w miejsce pierwotnych, zniszczonych i usuniętych. Dzwon z 1549 roku, przeniesiony z kościoła starofarnego.
   Kościół zbudowano w stylu barokowym. Orientowany, murowany z cegły i otynkowany. Prezbiterium dwuprzęsłowe, z trzecim przęsłem od wschodu, mieszczącym w przyziemiu zakrystię, a w górnej kondygnacji dawny chór zakonny. Szersza i wyższa trójprzęsłowa nawa, poprzedzona na całej szerokości kruchtą przedłużoną ku południowi. Łączy się po bokach z ramionami arkadowego krużganka biegnącego pod fasadą kościoła oraz korytarzem klasztornym ciągnącym się wzdłuż południowej ściany kościoła. Prezbiterium posiada sklepienie kolebkowe z lunetami, nawa kolebkowo-krzyżowe na gurtach, zakrystia ma sklepienie żeglaste, a kruchta kolebkowo-krzyżowe. Podziały ścian prezbiterium wykonano zdwojonymi, a w nawie zwielokrotnionymi pilastrami. Pilastry w połowie bocznych ścian są podcięte na uskokowych konsolach. Nad pilastrami uproszczony fryz i wydatny, profilowany gzyms. Tęcza oraz okna są umieszczone nad gzymsem, zamknięte półkoliście. Polichromia pochodzi z okresu późnego baroku (1800), wykonana przez bernardyna, brata Paschalisa. W prezbiterium, na sklepieniu widoczne anioły adorujące Oko Opatrzności Bożej, dalej monogram Maria i dekalog oraz symbole z litanii maryjnej; na ścianie tarczowej tęczy Dzieciątko Jezus pomiędzy alegorycznymi postaciami Wiary i Miłości. W podłuczu tęczy umieszczono herb miasta. W nawie na sklepieniu anioły z symbolami maryjnymi, w lunetach postacie apostołów, a na spływach sceny z życia Chrystusa i przedstawienia symboliczne. Na ścianach postacie ewangelistów, alegorie Kościoła Walczącego, Triumfującego, Odkupienia, Zmartwychwstania Ciał i Życia Wiecznego. Na ścianie nad tęczą umieszczono scenę przywiezienia do Świecia obrazu NMP oraz śś. Piotr i Andrzej. Na ścianie zachodniej widnieją dwa muzykujące anioły, a w zakrystii na sklepieniu cztery aniołki z symbolami kapłaństwa.
   Ołtarz główny zbudowany jest w stylu rokokowym (1767) wypełnia całe prezbiterium. Są w nim rzeźby św. Elżbiety i prawdopodobnie Zachariasza oraz nad bramkami Sybilli i Aarona, a w zwieńczeniu gołębica Ducha Świętego w glorii, w otoczeniu aniołów. W części centralnej kopia  obrazu Matki Boskiej Świeckiej. Obraz ten miał trafić w 1602 roku do kościoła w Gdańsku, lecz gdy statek zacumował do Świecia i chciał kontynuować swoja podróż, nie mógł odpłynąć z powodu przypływu. Znak ten uznano za cud i postanowiono obraz zostawić w Starej Farze. Od tego czasu miasto było pod opieką Najświętszej Marii Panny. Obraz przeniesiony do kościoła bernardynów, spłonął w czasie pożaru w 1902 roku. W 1903 r. Bernard Łaszczyński odtworzył obraz w oparciu o włoski obraz Madonny Della Sedia.
   Ołtarze boczne wykonano wg projektu brata Paschalisa w stylu klasycystycznym i poświęcone są zakonodawcom: św. Franciszkowi z Asyżu i św. Antoniemu z Padwy. Ambona pochodzi z przełomu XVII i XVIII w.

źródło: Boroch M., Przewodnik Turystyczny, Świecie, 1988
http://www.npnmp-swiecie.pl
jak trafić:

Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP  znajduje się przy ul. Sądowej 21 w Świeciu.
 

zdjęcie:

fot. ze strony http://svdgg.republika.pl