PARK W SARTOWICACH  gm. i pow. Świecie
kategoria:

obiekty przyrodnicze - zabytkowe parki dworskie
opis: W pobliżu pałacu w Sartowicach, na wysokiej skarpie i urwistym brzegu Wisły, rozciąga się park krajobrazowy w stylu angielskim o powierzchni 5,5 ha. Powstał on na przełomie XVIII i XIX wieku według projektu Irlandczyka Dionizego Mc Claira.  Park był zaliczany wówczas do najpiękniejszych w województwie pomorskim. Znajdowała się w nim oranżeria, bażanciarnia oraz zwierzyniec, a stawy z arkadowymi mostkami były pełne ptactwa. Parkiem zajmował się ogrodnik, który wpuszczał tu turystów i pobierał opłatę - 1 grosz. W okresie międzywojennym przy pałacu, w miejscu dawnej oranżerii, odbywały się galerie obrazów.
   Według dendrologów park w Sartowicach jest jednym z najcenniejszych w województwie kujawsko-pomorskim. Do dziś zachwyca nie tylko urozmaiconą rzeźbą terenu, lecz głównie dużą różnorodnością gatunkową i wiekową rosnących tu drzew, skupionych głównie na obrzeżach parku oraz wzdłuż wewnętrznych dróg komunikacyjnych.  Pośród kilkuset drzew ozdobnych, zarówno krajowych, jak i egzotycznych, w parku rośnie: buk pospolity (forma zwisła), uważany za największy europejski okaz tego gatunku, bożodrzew gruczułowaty, miłorząb dwuklapowy, iglicznia pospolita, platan klonolistny, chojna kanadyjska oraz pachnąca cytryną jodła kalifornijska. Wiek najstarszych drzew określa się na 220-250 lat. Nie brak również okazów pomnikowych (18 szt.), do których zostały zaliczone m.in.: dwa dęby szypułkowe o obwodach 270 cm, dwa modrzewie polskie o obwodach 205 i 232 cm, miłorząb dwuklapowy o obwodzie 208 cm, dwie daglezje zielone o obwodzie 230 i 210 cm, dwa buki zwyczajne formy zwisłej o obwodzie 297 i 280 cm, buk zwyczajny odmiany czerwonej o obwodzie 286 cm oraz jesion wyniosły o wymiarze w pierśnicy 580 cm.
   Parku w Sartowicach jest znany również ze stromego urwiska z pięknym widokiem na Wisłę, zwanego Urwiskiem Krystyny. Podanie ludowe mówi o nieszczęśliwej miłości dziewczyny, która rzuciła się z niego w nurty rzeki.
   Aleje parkowe prowadzą też do ewangelickiego cmentarza, na którym spoczywają mieszkańcy Sartowic. Porasta go chroniony barwinek pospolity, gwiazdnica wielkokwiatowa, kokoryczka wielkokwiatowa oraz glistnik jaskółcze ziele. Podążając dalej, po lewej stronie, na wysokich sartowickich wzgórzach można zobaczyć okopy z II wojny światowej. Schodząc parowem w dół napotkać można stanowisko okazałych dębów szypułkowych pomników przyrody, a przed dnem parowu rośnie po obu stronach ścieżki chroniony kopytnik pospolity oraz przylaszczka pospolita.
   Po przeciwległej stronie parku, niedaleko pałacu, znajduje się kaplica grobowa z II połowy XIX wieku wzniesiona w stylu neorenesansowym, do której prowadzi długa aleja lipy długoogonkowej. Widnieją na niej dwa herby: rodziny Schwanenfeld z małą kurką oraz rodziny Schwerin z łabędziem. Po wojnie rodzinne grobowce zostały umieszczone pod podłogą kaplicy i przykryte warstwą cementu. Stąd prowadzi szlak turystyczny, wśród głębokich jarów, do kaplicy świętej Barbary znajdującej się w Dolnych Sartowicach.
   Park w Sartowicach ze względu na walory przyrodniczo-krajobrazowe został ujęty w "Spisie parków i ogrodów zabytkowych w Polsce" (nr rej. 168/A).
źródło: Stenzel A., Pałace i dwory okolic Grudziądza, Grudziądz, 2008
Szlak turystyczny nadwiślańskimi stokami Diabelskich i Czarcich Gór, pod red. Z. Erdmanna i K. Zbielskiej, Świecie, 2004
Kaja R., Przewodnik po zespołach pałacowych i dworskich, Bydgoszcz, 2002
jak trafić: Sartowice położone są na lewym brzegu Wisły, w odległości 6 km na północny wschód od Świecia. dojazd do miejscowości autobusami PKS ze Świecia.
 
zdjęcie:


fot. ze strony www.ceo.org.pl


fot. wikipedia