SPICHRZE W TORUNIU
zabytki architektury - zabytki techniki
Ulica Rabiańska
Pierwotnie nazwa ta odnosiła się tylko do części ulicy ograniczonej ulicami Żeglarską i Ducha Świętego. Natomiast krótki odcinek zachodni od ul. Piekary nazywano w XIV w. ulicą Małą, później także Poprzeczną, Ciasną, Małymi Piekarami, Ciemną i wreszcie Panieńską. Ostatnie określenie utrzymało się niemal do końca XIX w. Początkowo w zabudowie ulicy przeważały spichlerze i magazyny, które dopiero od schyłku ubiegłego stulecia zamieniano na mieszkania.
Najmniejszym budynkiem na tej ulicy jest Dom Filatelisty (nr 1) - barokowy spichlerz, w którym mieściła się później stacja pocztowa z 1650 roku. Obok Domu Filatelisty stoją dwa małe barokowe spichlerze (nr 3), przekształcone obecnie na mieszkania. Z tego samego okresu pochodzi siedemnastowieczny spichlerz (nr 19), w którym ulokowano magazyny oraz Pracownie Muzeum Etnograficznego. Nieco starszy, z pierwszej połowy XVII w., i większy rozmiarami, jest dawny renesansowy spichlerz (nr 6) oraz wspomniany już narożny spichlerz (nr 23, ale opatrzony również adresem ul. Piekary 2). Pierwszy z nich, ze szczytem zdobionym ornamentem okuciowym, przebudowany został na mieszkania, a dziś zajmowany jest przez Pracownię Konserwacji Dzieł Sztuki Pracowni Konserwacji Zabytków. Obok wznosi się okazała budowla (nr 8) z bogato rozczłonkowaną fasadą. W XV w. był to spichlerz, ale w XIX w. zamieniony został na mieszkania i zaadaptowany obecnie na Pracownię Astrofizyki PAN. Gotycki rodowód posiadają także dwa spichlerze z XIV w. (opatrzone łącznie numerem 27), które w końcu XIX w. podwyższono o jedno piętro i połączono wspólnym dachem. Funkcję spichlerza pełniła też niegdyś piętrowa kamieniczka (nr 24) z połowy XVI wieku. Mieści się w niej obecnie Pracownia Witrażownictwa Pracowni Konserwacji Zabytków
Ulica Piekary
W średniowieczu nazwą tą określano tylko fragment dzisiejszej ulicy, zamkniętej od północy ul. Kopernika (dawniej Starotoruńską). Dłuższy jej odcinek aż do kościoła NMP zwano wówczas Kozią, natomiast ostatni prowadzący do Fosy Staromiejskiej określano "Za Franciszkanami". Oprócz piekarzy na ulicy tej w końcu XIV w. mieszkali również rzeźnicy i karczmarze, ale przy ul. Koziej przeważali kuśnierze. Bliskość Wisły zadecydowała, iż na początku ulicy lokowano spichlerze.
Pierwszy z nich (nr 2), ale narożny i stąd opatrzony dodatkowo adresem (ul. Rabiańska 23) zbudowany został w pierwszej połowie XVII w. i to zapewne na miejscu gotyckiego. Ustawiony szczytem do ulicy, z charakterystycznymi opaskami okiennymi przypominającymi worki ze zbożem, należy niewątpliwie do najciekawszych spichlerzy w Polsce. Do najładniejszych spichrzów gotyckich w Polsce należy monumentalny spichrz przy ul. Piekary 4 (róg Rabiańskiej) z drugiej połowy XV wieku, posiadający doskonale zachowany szczyt południowy, rozczłonkowany wysmukłymi blendami. Prowadzone w 1998 roku badania wykazały, że pierwotnie w tym miejscu stały dwie bliźniacze kamienice kupieckie ze wspólna fasadą (typowe dla Torunia kamienice), o czym z zewnątrz świadczą np. pozostałości po dwóch portalach wejściowych; wewnątrz każdej z kamienic była tzw. wysoka sień z paleniskiem w rogu. Okna na pierwszym piętrze posiadały wówczas prostokątne zakończenie, a nie jak obecnie łukowate; na parterze były natomiast podłużne okna z małym łukiem, obecnie skrócone. Nie jest znany okres przebudowy do stanu obecnego.
Ulica Podmurna
Jednym z najstarszych w Toruniu jest spichrz gotycki przy ul. Podmurnej 1
z początku XIV wieku, przebudowany w XIX wieku na mieszkania (obecnie
siedziba Domu Muz), będący jednocześnie jednym z najstarszych świeckich
budynków Torunia. Przy ul. Podmurnej znajdują się jeszcze spichrze godne
uwagi:
- pod nr 3 barokowy z XVIII wieku, przebudowany w 1965 roku
- pod nr 5 barokowy z XVIII wieku,
- pod nr 11 ciekawy, wysoki spichrz renesansowy z pierwszej połowy XVI
wieku, przebudowany w XVII wieku, z charakterystycznym szczytem;
naprzeciw, w murze miejskim znajduje się gotycka furta prowadząca na teren
przedmurza.
Na terenie Torunia zlokalizowanych jest także kilka innych spichrzy:
Przy ul. Mostowej 1 znajduje się duży Spichrz Szwedzki (obecnie
hotel) renesansowo-barokowy z 1719 roku, remontowany i przebudowany dla
potrzeb twierdzy w 1824 roku kiedy to został połączony za pomocą
przerzuconego ganku z Basztą Żuraw, stając się jednym z największych w
Polsce. Według tradycji zbudowany przez Szwedów w czasie potopu
szwedzkiego (stąd nazwa). Po przeciwnej stronie ulicy Mostowej, pod nr 2
spichrz barokowy sprzed 1703 roku, przebudowany w 1871 i 1888 roku.
Przy ul. Łaziennej stoją dwa:
pod nr 3 - gotycki z XV wieku, przebudowany w XVI wieku ze szczytem
renesansowym,
pod nr 8 - budynek gospodarczy, klasycystyczny z końca XVIII wieku z
wykorzystaniem bocznych ścian gotyckich.
Również kilka spichrzów znajduje się przy ul. Ciasnej, która miała
przede wszystkim charakter gospodarczy. Niektóre np. barokowe
pod nr 4, 6, 8, posiadają rzeźbione godła nad wejściem.
W północnej części Starego Miasta zachowały się jedynie nieliczne
spichrze, spośród których, przy ul. Franciszkańskiej 4 i 6
zachowały się tylko fragmenty elewacji dwóch gotyckich spichrzów z XIV/XV
wieku przebudowanych w początku XIX wieku; pod nr 11 mały barokowy spichrz
z pierwszej połowy XVIII wieku, obecnie Muzeum Podróżników im. Tony'ego
Halika.
www.torun.pl
(zobacz na mapie)
fot. ze strony
http://fotoforum.gazeta.pl
